Max van Dam 1910-1943 | Auteur: Frederieke Jeletich-Visser | Nederlands | Hardcover | 25 september 2023 | 208 pagina's

monument voor Max van Dam als symbool voor de ruim 34.000 Nederlandse joden die in Sobibor zijn Verschijnt aan de vooravond van de 80-jarige herdenking van de opstand in Sobibor

Vastberaden en veelbelovend gaat over het leven en werk van de joodse kunstenaar Max van Dam. Max van Dam werd in 1910 geboren in Winterswijk en groeit op in een ‘rood nest’ met aandacht voor maatschappelijke vraagstukken, kunst en literatuur. Al jong besluit hij zijn leven te wijden aan de kunst. Wanneer hij zijn kunstopleiding heeft afgerond, breken de crisisjaren aan en neemt Hitler in Duitsland de macht over. Dankzij zijn grote toewijding aan de schilderkunst, de steun van familie, vrienden, collega-kunstenaars en zijn mecenas Jaap Hemelrijk, groeit Max van Dams bekendheid. In 1938 wint hij de Prix De Rome. Zijn kunstenaarschap krijgt erkenning in artistieke kringen, juist op het moment dat hij zich, vanwege toenemend antisemitisme en het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, zo onzichtbaar mogelijk moet maken. Langzaam maar zeker verliest Max van Dam zijn vrijheid. Hij krijgt nauwelijks meer kunstopdrachten. Exposeren wordt onmogelijk. Na een periode van onderduik en vlucht naar Zwitserland, komt Van Dam via het Franse interneringskamp Drancy terecht in vernietigingskamp Sobibor. Hier weet hij bijna een half jaar als gevangene te overleven door schilderijen te maken voor SS’ers. Het blijkt geen uitstel van executie te geven: Max van Dam wordt op of rond 20 september 1943 in Sobibor vermoord. Dit boek laat zien dat er zonder maker geen kunst is, maar ook dat wanneer anderen zich ontfermen over zijn kunst de maker weer zichtbaar kan worden.

Terug

De oorlogsgeschiedenis van twee joodse families | Auteur: Loes Gompes | Nederlands | Paperback | 23 november 2023 | 256 pagina's

De indrukwekkende vluchtverhalen van twee joodse families in de Tweede Wereldoorlog

Simon Gompes, kind uit een seculier joods gezin, en Herman Schpektor, kind van orthodox joodse ouders, hebben iets gemeen: allebei vluchtten ze als tieners voor het antisemitisme dat na het uitbreken van de oorlog Europa overspoelde. In 'De vlucht wordt duur betaald' beschrijft Loes Gompes hun indrukwekkende vluchtverhalen. Haar eigen familie vluchtte aan het begin van de oorlog via Frankrijk, Portugal en Zuid-Afrika en kwam in Nederlands-Indië terecht. De familie Schpektor reisde twee jaar later via Frankrijk en Spanje naar Jamaica. Gompes beschrijft niet alleen hoe het noodlot de een gruwelijk kan treffen en de ander met de schrik laat vrijkomen, maar reconstrueert ook de opmerkelijk nonchalante houding van de Nederlandse regering ten opzichte van de Nederlandse joden die Europa probeerden te ontvluchten.

Terug

Het geheime plan om Roosevelt, Stalin en Churchill te vermoorden tijdens de Tweede Wereldoorlog | Auteur: Brad Meltzer | Nederlands | Paperback | 26 oktober 2023 | 432 pagina's 

Een razendspannend spionageverhaal over de topontmoeting tussen Franklin Roosevelt, Winston Churchill en Jozef Stalin in 1943 – en hoe die bijna uitliep op een catastrofe die de koers van de Tweede Wereldoorlog had kunnen veranderen

In 1943, terwijl de oorlog tegen nazi-Duitsland wereldwijd op volle kracht woedde, had de president van de Verenigde Staten, Franklin Roosevelt, een belangrijk doel: een afspraak in levenden lijve met zijn bondgenoten Jozef Stalin en Winston Churchill. Deze bijeenkomst van de drie wereldleiders in Teheran zou overeenstemming moeten brengen over de cruciaalste strategische beslissingen in de oorlog. Maar zodra de nazi’s erachter kwamen dat deze afspraak zou plaatsvinden, beraamden ze in het diepste geheim een dodelijk complot dat de koers van de geschiedenis had kunnen veranderen.

Meltzer en Mensch reconstrueren op minutieuze wijze de gebeurtenissen, beschrijven de geheime operaties, afluistertechnieken, boodschappen in code en verkeerd begrepen informatie in een omgeving waarin niemand elkaar kon vertrouwen, en geven een inkijkje in de strategieën van de grootste politieke kopstukken van de twintigste eeuw.

Terug

Een geschiedenis van Sobibor, van de opstand in het kamp tot nu | Auteur: Rosanne Kropman | Uitgever: Nieuw Amsterdam | Nederlands | Paperback | 6 oktober 2023 | 256 pagina's

Een aangrijpende geschiedenis van Sobibor

Na Auschwitz is Sobibor met ruim 34.000 Nederlandse slachtoffers het grootste Nederlandse massagraf. Vanaf 1942 werden hier in anderhalf jaar tijd meer dan 170.000 Joden direct na aankomst vergast. Toch kennen maar weinig mensen dit vernietigingskamp. Na een succesvolle gevangenenopstand in oktober 1943 wordt Sobibor door de nazi's gesloten, de sporen zo veel mogelijk uitgewist.

Aan de stilte op de plek van het kamp komt in 2014 een einde. Onderzoeksjournalist Rosanne Kropman is erbij als archeologen de fundamenten van de acht gaskamers uitgraven. Schep voor schep komen de contouren van het kamp aan de oppervlakte. Vanaf dat moment gaat Kropman op zoek naar de sporen van het kamp. Ze ontmoet de laatste overlevenden van de opstand en hun families, vertelt verhalen van de daders en ziet de moeizame omgang in Polen met het Holocaust-erfgoed. Het donkerste donker werpt nieuw licht op het mysterie dat Sobibor tot op de dag van vandaag is.

Terug

Het Hof na de vlucht van Wilhelmina 1940-1945 | Auteur: Flip Maarschalkerweerd | Nederlands | Paperback | 19 september 2023 | 404 pagina's

Wat na vijf oorlogsjaren de mooiste dag had moeten zijn, pakt voor vele achterblijvers anders uit dan gedroomd, zo laat dit vergeten hoofdstuk van de geschiedenis van het Koninklijk Huis zien.

Mei 1940. Met de vlucht van de koninklijke familie naar Engeland verdwijnt het kloppende hart uit de paleizen van de Oranjes. Verweesd en zonder instructies blijven de hofhouding en het personeel achter. Ingeklemd tussen angst voor de bezetter en loyaliteit aan de verdwenen ‘principalen’ vragen ze zich af of dit het einde van hun werk betekent. Zouden de Duitsers de paleizen bezetten en er de hakenkruisvlag hijsen? Als Seyss-Inquart de Oranje-eigendommen onteigent om te verkopen en Mussert daar ook op begint te azen, komt een even geraffineerd als heimelijk spel op gang om paleizen en hun kostbare inrichting, kunstcollecties, koetsen, archieven en wat al niet meer voor het vaderland te behouden. Zelfs de Duitse liquidator zal oogluikend toekijken hoe achterblijvers in en buiten de paleizen zich hiervoor inspannen. Voor het Hof is het belangrijkste dat Wilhelmina bij terugkeer alles aantreft zoals zij het had achtergelaten. Maar wat na vijf lange jaren de mooiste dag sinds 10 mei 1940 had moeten zijn, pakt voor vele achterblijvers toch anders uit dan gedroomd, zo laat Flip Maarschalkerweerd zien in deze uiterst boeiende reconstructie van een vergeten en pijnlijk hoofdstuk uit de geschiedenis van het Koninklijk Huis.

Terug

Het dagboek van verzetsweduwe Pietertje te Rietstap | Auteur: Ewout van der Horst | Uitgeverij Wbooks | Nederlands | Hardcover | 24 april 2023 | 128 pagina's

Hartverscheurend beschrijft Pietertje te Rietstap in 1945 in haar dagboek de arrestatie, gevangenschap en executie van haar man Derk. De boerderij van het jonge stel aan de grens bij Hardenberg heeft zich tijdens de oorlog ontwikkeld tot uitvalsbasis van de lokale Trouw-verzetsgroep. Zelfs landelijke kopstukken van de illegale krant vinden hier onderdak. Vlak voor de bevrijding moet Derk te Rietstap hun verzetswerk met de dood bekopen. Na 75 jaar hebben Pietertjes kinderen haar hartenkreten vrijgegeven voor publicatie. De aantekeningen van de verzetsvrouw bieden een aangrijpende indruk van wat de oorlog met mensen kan doen. Van pure wanhoop tot de rotsvaste overtuiging voor de goede zaak te vechten, Pietertjes dagboek is een relaas over verdriet en volharding. Het weerspiegelt het onvoorstelbare leed dat de Tweede Wereldoorlog achterliet. Historici Ewout van der Horst en Kay-Leigh de Weerdt hebben Pietertjes verhaal voorzien van context, duiding en moderne spellingswijze. Hierdoor grijpen de rauwe emoties van de oorlogsweduwe de lezer nog meer bij de keel.

Terug

Nieuw licht op de meest legendarische slag van de Tweede Wereldoorlog | Auteur: Iain Macgregor | Uitgever: de Arbeiderspers | Nederlands | Paperback | 17 januari 2023 | 448 pagina's

De slag om Stalingrad, tussen september 1942 en begin februari 1943, geldt als de meest cruciale, bloedigste slag in de geschiedenis en markeerde het definitieve keerpunt van de Tweede Wereldoorlog.

Vijf maanden lang leverden Duitsers en Russen strijd in brute huis-aan-huisgevechten. Dit boek beschrijft die strijd door het prisma van een belangrijk strategisch gebouw in het hart van de stad: Pavlovs Huis, ook wel bekend als de ‘Vuurtoren van Stalingrad’. Daar, op een paar honderd meter van de Wolga, ontstond de legende van een klein garnizoen van Russische verdedigers die standhielden tegen een overweldigende overmacht.

Iain MacGregor, die voor dit boek tal van Russische en Duitse archieven raadpleegde en vele onbekende getuigenissen boven water haalde, biedt tachtig jaar na dato een gedetailleerd verslag waarbij hij nieuw licht werpt op de grimmige realiteit en de mythevorming die al tijdens de oorlog een aanvang nam.

Terug

Het waargebeurde verhaal van de vrouwen die in het naaiatelier van het kamp moesten werken om te overleven | Auteur: Lucy Adlington | Uitgever: Boekerij | Nederlands | Paperback | 17 januari 2023 | 416 pagina's

Het indrukwekkende, nooit eerder vertelde verhaal over vijfentwintig moedige vrouwen die om te overleven kleding maakten voor de nazitop in Auschwitz

Gebaseerd op grondig onderzoek, waaronder gesprekken met de laatst overlevende naaister, volgt dit verhaal het lot van de kledingmaaksters en verweeft dit moeiteloos met de context van het gruwelijke nazibeleid

Met bijzondere illustraties van de kledingontwerpen

In concentratiekamp Auschwitz-Birkenau hadden vijfentwintig Joodse vrouwen en meisjes de taak om luxe kleding te maken voor de nazi-elite. Het kleermaakatelier, genaamd de Obere Nähstube (de hoogste naaikamer), werd opgericht door Hedwig Höss, de vrouw van de hoogste commandant van het kamp. In deze salon instrueerden zij en andere ss-vrouwen de kleermaaksters om kledingstukken te ontwerpen voor de nazitop in Auschwitz.

De kleermaaksters van Auschwitz is gebaseerd op tal van bronnen, waaronder gesprekken met de laatst overlevende naaister, en volgt het lot van deze vrouwen. Hun hechte band bood hun niet alleen steun tijdens het dagelijks leven in het kamp, maar gaf de kleermaaksters ook de moed en de kracht om bij te dragen aan het verzet achter het prikkeldraad. Lucy Adlington verweeft deze buitengewone ervaringen met nieuwe onthullingen over de hebzucht, wreedheid en schijnheiligheid binnen het Derde Rijk en schijnt zo haar licht op een nog onbekend hoofdstuk uit de Tweede Wereldoorlog.

Terug

De collaboratie van de Duitse keizerlijke familie | Auteur: Stephan Malinowski | Uitgever: Nieuw Amsterdam | Nederlands | Hardcover | 06 januari 2023 | 624 pagina's

Verkozen tot het beste Duitse non-fictieboek van het jaar

'De rol van de voormalige Duitse keizerlijke familie bij de opkomst van de nazi's is vaak onderschat. Historicus Stephan Malinowski maakt daar korte metten mee.' **** NRC Handelsblad

'Een fascinerende rondreis langs alle stadia van de woelige Duitse geschiedenis vanaf de Eerste Wereldoorlog.' Beatrice de Graaf

Na de Tweede Wereldoorlog raakte de Duitse keizersfamilie Hohenzollern al hun landerijen, kastelen en kunst kwijt. Met rechtszaken, intimidatie en manipulatie proberen zij tot op de dag van vandaag hun verloren eigendommen terug te krijgen. Alles draait om de vraag: waren de Hohenzollerns goed of fout tijdens de Tweede Wereldoorlog? Hebben zij Hitler aan de macht geholpen en collaboreerden zij met de nazi's?

Sinds 1945 zet de familie Hohenzollern vol in op de eigen onschuld en beweert zelfs in het verzet actief te zijn geweest.

In een grondig en meeslepend betoog opent de gerenommeerde historicus Stephan Malinowski de frontale aanval op vijf generaties van de familie Hohenzollern. De keizer en de nazi's is een aanklacht tegen de collaboratie van de keizerlijke familie en de Duitse adel. Dit boek belicht voor het eerst de prominente rol die zij speelden op een keerpunt in de twintigste eeuw - met sleutelscènes in Wieringen en Doorn.

'Baanbrekend [...] Stephan Malinowski maakt duidelijk hoe de Duitse keizerlijke familie Hitler in het zadel heeft geholpen.' Süddeutsche Zeitung

'Een briljant boek.' Christopher Clarke in Die Zeit

Terug

Zijn onderduikperiode, de jaren bij Ajax en zijn strijd tegen de NS | Auteur: Vanessa De Gaay Fortman | Uitgever: Nieuw Amsterdam | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2022 | 304 pagina's

'Het levensverhaal van Salo Muller, even hartverscheurend als hoopgevend, is geweldig meeslepend om te lezen.' Claudia de Breij

Op wrede wijze wordt de zesjarige Salo Muller in 1942 na een razzia van zijn ouders gescheiden - zij zouden in 1943 in Auschwitz worden vermoord. Een overlevingstocht voert hem langs negen onderduikadressen.

Het is bewonderenswaardig hoe Salo Muller na de oorlog zijn leven vorm weet te geven. Op tweeëntwintigjarige leeftijd begint hij aan zijn carrière als fysiotherapeut bij topclub Ajax, waar hij gaat samenwerken met grootheden als Rinus Michels en Johan Cruijff. In zijn eigen fysiotherapiepraktijk behandelt hij een groot aantal topsporters en (inter)nationale beroemdheden. Algemeen wordt hij gezien als dé pionier op het gebied van sportfysiotherapie.

In 2018 weet Salo Muller bij de Nederlandse Spoorwegen een compensatieregeling voor Joodse oorlogsslachtoffers af te dwingen. Na dit ongekende succes gaat hij de strijd aan met de Duitse overheid en spoorwegen voor excuses en financiële compensatie. Zijn niet-aflatende gevecht tegen onrecht kan voor velen een inspirerend voorbeeld zijn.

'Salo is een bijzonder mens.' Job Cohen

'Uit de inspirerende biografie blijkt dat Salo een tactische strijder en een winnaar is.' Louis van Gaal

'Groot respect omdat hij een sologevecht heeft geleverd.' Roger van Boxtel, voormalig president-directeur NS

'Salo was een geweldige fysiotherapeut en empathische luisteraar.' Monique van de Ven, oud-patiënt

'Op de massagebank was Salo onze vertrouwensman.' Ruud Krol, oud-voetballer Ajax

Terug

Auteur: Josette Hoek | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2022 | 162 pagina's | verschijnt 29-04-2022

Leven in de schaduw van Auschwitz is de biografie van Rits (Bob) Hoek. Rits is achttien als hij onderduikt, eerst als hulpje op een binnenvaartschip, later als knecht bij een boer in Friesland. Na de oorlog blijkt dat hij de enige is die nog van zijn familie over is. Zijn grootmoeder, ouders en zus zijn in de concentratiekampen vermoord en zijn jongere broertje werd vlak voor het einde van de bezetting als Todeskandidaat gefusilleerd bij Woeste Hoeve. Het onverwerkte verleden van Rits als survivor heeft grote impact gehad op zijn eigen gezin. Het boek gaat zowel over de vooroorlogse florerende Joodse gemeenschap in Groningen, de Achterhoek en Amsterdam, over de donkere jaren van de oorlog, als over hoe Rits daarna een bestaan heeft opgebouwd. Een leven waarin voor hem de pijn en het onrecht de Joden aangedaan altijd alles hebben overheerst, heel zijn leven hebben gekleurd. ‘Leven in de schaduw van Auschwitz werpt via een aansprekend en hoogst individueel levensverhaal een verhelderend licht op de geschiedenis van ons land in de twintigste eeuw, in het bijzonder op de zo veelzijdige ervaringen van Joden in Nederland.’ —uit het Woord vooraf van Hans Blom, oud-directeur NIOD

Terug

Gewone Nederlanders en de Holocaust | Auteur: Bart van der Boom | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2022 | 556 pagina's

Wisten gewone Nederlanders in ’40-’45 van de Holocaust? Tot de jaren zeventig luidde het algemeen geaccepteerde antwoord dat men het niet had geweten: de beschikbare informatie was te fragmentarisch en de misdaad onvoorstelbaar. Sindsdien groeide het vermoeden dat men het niet had willen weten; de slachtoffers wilden niet weten uit machteloosheid, de omstanders uit onverschilligheid. De nieuwe consensus is: Nederland keek weg van de Holocaust. Maar is dat zo? In dit boek wordt voor het eerst precies gereconstrueerd wat men destijds hoorde, dacht en wist. Bart van der Boom (1964) doceert Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit Leiden. ‘Dit is een actueel en prikkelend boek, waarin Bart van der Boom de zogeheten mythe van de schuldige omstander aansnijdt […] Zijn boek is dapper, omdat hij een weinig gangbaar standpunt inneemt. Hij gebruikt origineel bronnenmateriaal, 164 dagboeken, die hij geduldig en liefdevol bestudeerde.’ – Juryrapport Libris Geschiedenisprijs

Terug

Handlangsters van de nazi's in Nederland en Vlaanderen | Auteur: Paul van de Water | Nederlands | Paperback |  Druk: 1 | april 2022 | 356 pagina's

In ‘Foute vrouwen’ tekent Paul van de Water opmerkelijke levensverhalen op van Nederlandse en Vlaamse vrouwen die collaboreerden of op andere manieren de bezetter hielpen tijdens WO2.

Eenderde van alle leden van de NSB was vrouw. Toch is er nauwelijks onderzoek gedaan naar hun beweegredenen en hun verhaal. In ‘Foute vrouwen’ onderzoekt Paul van de Water de soorten collaboratie waaraan Nederlandse en Vlaamse vrouwen zich tijdens de Tweede Wereldoorlog schuldig maakten. Soms betrof het eenvoudige kantoorbanen bij vaak verschrikkelijke organisaties, soms ging het om actieve Jodenjaagsters. Opvallende geschiedenissen die Paul van de Water in ‘Foute vrouwen’ beschrijft zijn die van de Amsterdamse Ans van Dijk, de Vlaamse Irma Laplasse en jeugdboekenschrijfster Tonny Vos-Dahmen von Buchholz.

Terug

Een hartverscheurende zoektocht naar een onderduikkind in een Friese verzetsfamilie en de wonden van een onvermijdelijke breuk | Auteur: Thomas Sijtsma |  Uitgever: Prometheus | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2022 | 288 pagina's | april 2022

‘Er mist iemand.’ Het zijn drie woorden die op elke verjaardag van de overgrootmoeder van Thomas Sijtsma vallen. Iedereen weet wie er niet is, maar niemand weet exact waar hij wel verblijft. Het gaat om Harry Davids. Een joodse jongen die in de oorlogsjaren wordt geboren in Amsterdam. Als onderduiker komt hij terecht bij Berend en Jeltje Bakker, de overgrootouders van Sijtsma. Ze brengen hem groot, voeden hem op en beschermen hem tegen de Duitse bezetter. In de familie wordt daarna weinig meer gesproken over de onderduiker en de vele andere daden van verzet. Dat zou te pijnlijk zijn en onnodig wonden opentrekken. Het leven gaat door, vooruitkijken is het devies. Als zijn oma in 2018 komt te overlijden, start Sijtsma samen met zijn oom Harry – genoemd naar de onderduiker – de zoektocht naar de geschiedenis. De uitkomst is omvattender dan gedacht. Dit boek gaat over twee paar ouders die dezelfde zoon verloren, over mensen die tegen beter weten in moedig durven te zijn, over onvoorwaardelijke liefde en over een levenslange gevangenis van gemis en verdriet.

Terug

Wie is wie in de Tweede Wereldoorlog | Egbert van de Schootbrugge | Nederlands | Paperback | Druk:  april 2022 | 288 pagina's

Beknopte en heldere informatie over de belangrijkste personen uit de laatste wereldoorlog

‘Wie is wie in de Tweede Wereldoorlog’ biedt een compleet overzicht van alle hoofdrolspelers uit de Tweede Wereldoorlog. Adolf Hitler, Jozef Stalin, Franklin D. Roosevelt, Winston Churchill, Anne Frank en Kurt Waldheim zijn bekende namen. Maar er wordt ook aandacht besteed aan Nederlandse en Belgische verzetshelden zoals Frits de Zwerver, Johannes Post, Louis van Brussel en Marcel Louette. 

Terug

Het waargebeurde verhaal van een groep heldhaftige verzetsvrienden | Auteur: Frank Krake |  Nederlands |  Paperback | Druk: 1 | februari 2022 | 432 pagina's

Nederland zucht al vier jaar onder de Duitse bezetting, als een groep vastberaden verzetsvrienden de wapens opneemt. De tijd van onzichtbaar en klein verzet is voorbij. Ze deinzen nergens voor terug, plegen overvallen, blazen spoorlijnen op en bevrijden twee maten uit het Huis van Bewaring. Hun leider is Derk Smoes, een ondergedoken bankmedewerker en gezocht door de nazi’s. Na de hete verzetszomer van 1944 krijgt hij een gouden tip. In de kluizen van twee banken in het oosten van het land ligt meer dan 200 miljoen gulden. Cash. Een plan wordt gesmeed. Door de spoorwegstaking is voor de hulp aan onderduikers dringend geld nodig. Veel geld. Na toestemming uit Londen slaan ze toe. De kisten vol buitgemaakte bankbiljetten verdwijnen veilig in een hooiberg. Zelfs Churchill wordt op de hoogte gebracht van wat de grootste bankoverval ter wereld blijkt te zijn. De euforie is groot, maar niet overal. De Duitsers zijn beschaamd en woedend tegelijk. Ze zetten alles op alles om het geld terug te krijgen en de daders te pakken. Een beruchte oud-Gestapo officier van de Sicherheitsdienst krijgt de leiding over het onderzoek. De jacht is begonnen… De grootste bankoverval aller tijden vertelt het waargebeurde verhaal van een groep jonge mensen die zich verenigen in hun verzet tegen de bezetters. Van ongekende dapperheid, onvoorwaardelijke vriendschap en een ontluikende liefde, tegen de achtergrond van een alles verscheurende oorlog. 

Terug

Hongertochten tussen Den Haag en Friesland in de winter van 1945 | Auteur: Jan Hillenius | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2022 |  176 pagina's

Als er in Den Haag aan het begin van de winter van 1944 niets meer te eten is, stapt Rietje Boersma op de fiets om voedsel te zoeken in Friesland. De tocht slaagt, maar een paar weken later eet haar gezin weer tulpenbollen. Met haar zoon Frits (4) achterop en dochter Noortje (11) op een eigen fiets met een stepwieltje vertrekken ze in februari onder barre omstandigheden naar het hoge noorden. De reis door een ontredderd, hongerig land wordt beschreven aan de hand van brieven en dagboekfragmenten. 'Houd je maar flink' gaat over honger, eenzaamheid en volwassen worden, maar ook over moed, overleven, vriendschap en de hoop op een betere toekomst. Iedereen, die zich de afgelopen jaren van zijn vrijheid beroofd voelde, zou dit boek moeten lezen.

Terug

Auteur: Tadeusz Borowski | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | mei 2022 | 448 pagina's

In 1951 maakte de Poolse schrijver Tadeusz Borowski, 28 jaar oud, een einde aan zijn leven. Hij liet een uitzonderlijk oeuvre na, waarin hij zijn oorlogs- en kampervaringen verwerkte.

In 1943 werd hij op 20-jarige leeftijd als niet-Joodse Poolse verzetsstrijder gedeporteerd naar Auschwitz, vervolgens in 1944 naar Dachau. Zijn geliefde Maria, die al eerder was opgepakt, vond hij na de oorlog terug. Drie dagen voordat hij stierf door het gas, werd hun kind geboren. Zijn harde, nietsontziende kampverhalen behoren tot de beste literatuur van de twintigste eeuw en zijn ook ooggetuigenverslagen.

Arnon Grunberg (die met de titel van zijn boek Bij ons in Auschwitz al een eerbetoon bracht aan Borowski) en gelauwerd vertaler Karol Lesman verzamelden Borowski’s deels niet eerder vertaalde indrukwekkende verhalen en gedichten. Het voorwoord is van Arnon Grunberg.

Terug

Aan een zijden draad - Herinneringen van een gedeporteerde | Auteur: Hans  Andriesse |  Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2022 | 272 pagina's

Een aangrijpend ooggetuigenverslag van het leven in de dwangarbeiderskampen voor Joden in nazi-Duitsland

In 1942 wordt de vierentwintigjarige Joodse Nederlander Hans Andriesse door de nazi’s gedeporteerd. Tweeënhalf jaar leidt hij een onmenselijk leven in verschillende dwangarbeiderskampen voor Joden en in concentratiekampen in Duitsland. Hij vertelt over de interne politiek van de kampen, hoe hij onder het zware lichamelijke werk uit kwam door zijn technische achtergrond, en over de hechte vriendschappen die hij sloot met andere gevangenen, medeslachtoffers van het nazigeweld.

Toen het concentratiekamp waar hij tegen het einde van de oorlog verbleef werd bevrijd door de Russen, betekende dat voor Andriesse niet het einde van de ellende, maar het begin van een slopende tocht tegen het optrekkende Russische leger in, via Polen en Rusland naar Engeland.

Aan een zijden draad is een belangrijk en uniek document dat aangrijpend het lot van de gevangenen laat zien. Het is een fascinerend verslag van de tocht door dwangarbeiderskampen voor Joden en concentratiekampen en de lange weg terug.

Terug

Hoe Himmlers lijfarts meer dan honderdduizend levens wist te redden | Auteur: Francois Kersaudy  | Xander Uitgevers B.V. | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | maart 2022

De biografie Kerstens lijst is een allesomvattende biografie van François Kersaudy waarin een genuanceerd beeld ontstaat van Felix Kersten, de arts die bepalende keuzes maakte in oorlogstijd.

In de biografie Kerstens lijst vertelt historicus François Kersaudy het verhaal van Felix Kersten, de lijfarts van nazikopstuk Heinrich Himmler, die honderdduizend levens redde vanuit het hart van het kwaad. Momenteel wordt het boek verfilmd als The Man With the Miraculous Hands met topacteur Woody Harrelson in de hoofdrol.

Iedereen kent Oskar Schindler, maar weinig mensen kennen Felix Kersten. En dat terwijl hij tijdens de Tweede Wereldoorlog het lot van meer dan honderdduizend mensen wist te bepalen – en daarmee vaak hun leven redde. De Duits-Finse arts en masseur, woonachtig in Nederland, bleek de enige te zijn die nazikopstuk Heinrich Himmler van zijn vreselijke buikpijn af kon helpen. Hij weigerde betaald te worden, en vroeg in plaats daarvan om gunsten: bijvoorbeeld de vrijlatingen van joden en verzetsstrijders.

Gebaseerd op grondige research in tal van archieven reconstrueert historicus François Kersaudy het verhaal van deze buitengewone en onbekende oorlogsheld, met behulp van archiefstukken, dagboek- fragmenten en bekentenissen. Het resultaat is een allesomvattende biografie waarin een genuanceerd beeld ontstaat van de man die bepalende keuzes maakte in oorlogstijd.

‘Een held, zowel groots als bescheiden, door François Kersaudy uitmuntend beschreven.’ — Le Figaro

‘Ongelooflijk intrigerend.’ — Historia

Terug

'Joods vluchtelingen waren de minste lui' | Auteur: Jaqcues Noach | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | maart 2022 | 200 pagina's

Weten we alles over de Holocaust? Het antwoord daarop moet zijn: Nee. Ook nu weer borrelt er een verhaal op dat ons beeld over de Jodenvervolging en de Tweede Wereldoorlog verrijkt en verbreed. Het gaat om een Joodse tapijtverkoper uit Zutphen die in Frankrijk honderden Joodse en niet-Joodse Nederlanders hielp vluchten naar Zwitserland en Spanje, waaronder ook veel Engelandvaarders. Het gaat om Sally Noach. Met zijn creatieve handelwijze en bluf heeft hij veel lof geoogst maar ook diverse tegenstanders gemaakt. Vooral de ambtsdragers van de Buitenlandse Dienst en de regering in Londen vonden Sally niet van het niveau dat paste bij hun ambtelijke status. Koningin Wilhelmina en later ook koningin Juliana en prins Bernard droegen Sally daarentegen wel een warm hart toe en benoemden hem tot Erekruis in de Huisorde van Oranje. Erkenning door de Nederlandse regering is altijd uitgebleven.

Jacques Noach, zoon van Sally, heeft grondig archiefonderzoek gedaan naar het ongeëvenaarde verzetswerk van zijn vader. Hij schreef over zijn onderzoekstocht een gedegen, evenwichtig en spannend boek. Tot lang na de oorlog werd door de ambtsdragers niet geloofd wat Sally heeft gedaan. Nu ligt het bewijs op tafel: Het ongeloof. Sally Noach: de Nederlandse Oscar Schindler of Raoul Wallenberg? Of de vergeten Soldaat van Oranje? Allemaal te grote woorden! Sally wilde er niets van weten.

Terug

Hoe ik Auschwitz overleefde en de kracht vond om te leven | Auteur: Lily Ebert | Uitgever: Luitingh-Sijthoff | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | februari 22-02-2022 | 288 pagina's

Het hartverscheurende en inspirerende verhaal van Holocaustoverlevende Lily Ebert, die 75 jaar na dato viral ging met de zoektocht naar haar bevrijder.

Lily Ebert leidde een gelukkig leven in Hongarije, maar daar kwam abrupt een einde aan toen ze in 1944 met haar familie naar Auschwitz-Birkenau werd afgevoerd. Haar moeder, een broer en zus werden bij aankomst meteen vermoord. Lily zou er vervolgens alles aan doen om te zorgen dat zij en haar twee andere zussen wel zouden blijven leven. Na Auschwitz werd het drietal als dwangarbeider tewerkgesteld in een munitiefabriek bij Leipzig en van daaruit op een dodenmars gestuurd. Ze overleven het ternauwernood, gered door de Amerikanen. 75 jaar later vindt haar achterkleinzoon een bankbiljet met een boodschap van de soldaat die Lily bevrijdde. Via sociale media komen ze uiteindelijk in contact met de nabestaanden van de soldaat. Ondanks alles wat Lily meemaakte tijdens de oorlog, is ze vastbesloten ervoor te zorgen dat nieuwe generaties de gruwelijkheden uit het verleden niet zullen vergeten. Lily ontving een British Empire Medal voor haar bijdrage aan de Holocausteducatie en -informatieverspreiding.

Terug

Auteur: Kristien Hemmerechts | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | februari 2022 | 352 pagina's

Hubertina Aretz is geen fictief personage. Ze werd op 22 augustus 1893 in Horbach bij Aken 'echt' geboren in een streng katholiek mijnwerkersgezin, ze heeft ‘echt’ gediend als pastoorsmeid in Nederlandse parochies, en ze heeft zich tijdens de Tweede Wereldoorlog ook ‘echt’ ingezet voor de ondergedoken Joden van Antwerpen. Daar heeft ze een hoge prijs voor betaald.

Deze boeiende roman reconstrueert haar leven op basis van haar eigen getuigenissen en minutieus onderzoek in archieven. Om hiaten in te vullen is een beroep gedaan op verbeelding en empathie.

Terug

Auteur: Eddie Jaku | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2021 | 224 pagina's

In De gelukkigste man ter wereld deelt Eddie Jaku hoe hij dankbaarheid, goedheid en hoop vond in de donksterste tijden.

De 100-jarige Eddie Jaku groeide op als Joodse jongen in Leipzig, Duitsland. Hij was trots op Duitsland, maar dat veranderde allemaal in november 1938 toen hij werd mishandeld, gearresteerd en naar een concentratiekamp werd gebracht. Hij maakte verschrikkelijke horrorpraktijken mee in Buchenwald, Auschwitz en in een dodenmars. Hij verloor familie, vrienden en zijn vaderland. Eddie overleefde de oorlog en besloot hulde te brengen aan de slachtoffers door zijn verhaal te vertellen, zijn wijsheden te delen en zijn beste leven te leiden. Hij beloofde zichzelf elke dag te glimlachen en zegt de meest gelukkige man ter wereld te zijn. Deze krachtige, hartverscheurende en hoopvolle memoir laat zien hoe je geluk kunt vinden, zelfs in de donkerste tijden.

Terug

Het vergeten verhaal van de Joodse gettomeisjes die in opstand kwamen tegen de nazi's | Auteur: Judy Batalion | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | maart 2021 | 608 pagina's

Het indrukwekkende Dochters van het daglicht van Judy Batalion vertelt het verhaal van joodse gettomeisjes die zich verzetten tegen de nazi’s. Voor de lezers van Mijn naam is Selma en 't Hooge Nest.

Dochters van het daglicht van Judy Batalion vertelt het vergeten verhaal van de joodse gettomeisjes die in opstand kwamen tegen de nazi’s. Voor de lezers van Mijn naam is Selma en 't Hooge Nest.

In de krochten van de British Library stuitte kunsthistoricus Judy Batalion vijftien jaar geleden op een obscuur Jiddisch boekje uit 1946, Freuen in di Ghettos. Deze ‘gettomeisjes’ brachten hun vijanden al flirtend het hoofd op hol, kochten ze om, maar vermoordden ze als het moest in koelen bloede. Ze saboteerden de Duitse spoorwegen, bouwden bunkers en smokkelden wapens, maar droegen ook zorg voor de kinderen en de zieken.

In Dochters van het daglicht brengt Batalion al deze indrukwekkende verhalen samen in een magistraal en meeslepend historisch epos. Middelpunt vormt de hechte verzetsgroep rond de achttienjarige Poolse Renia Kukielka, die haar leven zonder aarzeling in de waagschaal stelt om Hitler te verslaan. Met centrale thema’s als vrouwenverzet, vriendschap en feminisme in oorlogstijd is Dochters van het daglicht van Judy Batalion een boek dat geen lezer onberoerd zal laten.

‘Deze geschiedenis van joodse verzetsvrouwen blijft nog lang nagalmen in je hoofd. Met haar krachtige verhaal geeft Batalion een genuanceerd beeld van geschiedenissen die te snel worden vergeten.’ – Kirkus Reviews (starred)

‘Dochters van het daglicht brengt een levendig eerbetoon aan vrouwelijke moed in de breedste zin van het woord.’ – Publishers Weekly

Terug

Hoe een veertienjarig meisje het concentratiekamp wist te overleven | Auteur: Hetty E. Verolme | Nederlands | Paperback | Druk: 17 | februari 2021 | 272 pagina's

‘De kleine moeder van Bergen-Belsen’ van Hetty Verolme is het indrukwekkende en waargebeurde overlevingsverhaal van Hetty Verolme.

Hetty Werkendam (1930) is nog maar een meisje als zij samen met haar ouders en haar broertjes vanuit Amsterdam naar Bergen-Belsen wordt gedeporteerd. Daar brengt ze veertien lange maanden door in de kinderbarak. Als een van de oudste kinderen wordt Hetty ‘de kleine moeder’ van zo’n veertig kinderen. De iets oudere Margot en Anne Frank worden van de kinderbarak overgebracht naar de volwassenenbarak en overlijden. Hetty, haar broertjes en hun ouders blijven in leven en worden na de oorlog herenigd. ‘De kleine moeder van Bergen-Belsen’ is een aangrijpend relaas over Hetty’s verblijf in het concentratiekamp. Begin jaren vijftig is Hetty Verolme - dan al weduwe en moeder van een dochter - met haar familie naar Australië geëmigreerd, waar zij nog altijd lezingen geeft op middelbare scholen.

Terug

De oorlogsherinneringen van Gerrit Pit | Auteur: Martin van der Linde | Uitgeverij Wbooks | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | maart 2021 | 192 pagina's

Steenwijker Gerrit Pit zit tijdens de Tweede Wereldoorlog mede door toedoen van zijn broer Piet, die lid was van de NSB, zo’n tweeënhalf jaar lang in de kampen Amersfoort en Sachsenhausen. Tegen het einde van de oorlog overleeft Gerrit een dodenmars van twaalf dagen, waarbij hij met duizenden medegevangenen onder erbarmelijke omstandigheden te voet wordt meegevoerd door nazi-Duitsland. In mei 1945 keert Gerrit terug naar Steenwijk en in juni wordt hij staflid van het interneringskamp De Eese. Met broer Piet als een van de te bewaken NSB’ers. Na de bevrijding schrijft Gerrit een indrukwekkend relaas over de verschrikkingen die hij meemaakte. Meeslepend vertelt hij hoe hij zijn principiële keuze tegen zijn broer en de Duitse bezetter moet bekopen met langdurige gevangenschap en talloze ontberingen. Het is voor hem het begin van een levenslange verwerking van een oorlog die hem nooit meer los zou laten en tevens een poging om nauwkeurig onder woorden te brengen hoe het leven in de kampen daadwerkelijk was. Na zijn overlijden in september 2019 hebben Gerrits vrouw en kinderen zijn memoires vrijgegeven voor publicatie. Zijn aangrijpende verhaal weerspiegelt de onmogelijke keuzes waarvoor mensen in oorlogstijd worden gesteld. De oorlog hield Gerrit de rest van zijn leven in z’n greep. Zijn vonnis werd in feite levenslang.

Terug

Hoe de oorlog is verdwenen | Auteur: Margalith Kleijwegt | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2021 | 208 pagina's

In ‘Verdriet en boterkoek’ vertelt Margalith Kleijwegt over hoe verschillende generaties binnen haar familie omgaan met de Joodse identiteit. Haar moeder, documentairemaakster Netty Rosenfeld, was Joods opgevoed, had ondergedoken gezeten en worstelde met haar beladen verleden. De oorlog had ze ‘van zich afgevochten’, het Joods-zijn beschouwde zij vooral als een last. Voor Kleijwegt was die gespleten houding ingewikkeld. Ze voelde de zwaarte van dat verleden, haar eeuwige gevecht met het Jodendom en wist niet altijd hoe daarop te reageren. ‘Mam, mag ik mijn keppeltje al op?’ vroeg haar achtjarige zoon lang voordat de seideravond zou beginnen. Zo’n blijmoedige associatie met het Jodendom verraste en ontroerde Kleijwegt. Diezelfde onbekommerde houding zag ze bij de kinderen van haar broer, en bij de kleinkinderen van haar neef Jaap die in de oorlog als klein jongetje ondergedoken had gezeten. Geen ongemak meer, maar trots. Kleijwegt vertelt in een intiem familieverhaal hoe drie generaties met dat verleden, ‘die shit van jullie’, omgaan.

Terug

Frans en Mien Wijnakker | Auteur: W.J.M. van Tongeren | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | januari 2022 | 172 pagina's

Het gaat in 'Achterhuis aan de Maas' niet in het bijzonder over de verschrikkelijke dingen die de Joodse bevolking van Nederland in de jaren 1940-1945 zijn overkomen. Het gaat vooral over wat Frans en Mien Wijnakker voor een beperkt aantal van hen kon doen om hen die verschrikkelijke dingen te besparen. De pastorie van Frans en Mien Wijnakker in het Brabantse Dieden was vanaf mei/juni 1943 tot en met september 1944, toen het zuiden van Nederland werd bevrijd, voor tenminste tien Joodse mensen uiteindelijk een veilige wijkplaats. Daarnaast konden dankzij Frans en Mien nog tenminste tien anderen bij dappere mensen in Dieden en omgeving onderduiken. In 'Achterhuis aan de Maas' is ook een flink aantal gesprekjes uitgeschreven. Het zijn gesprekjes die Frans Wijnakker in de oorlogsperiode voerde met diverse betrokkenen. Die uitgeschreven gesprekjes, die soms trekken hebben van een script, geven een levendig beeld van hoe Frans en Mien te werk gingen. Zij zorgen ervoor dat de lezer in staat is van dichtbij mee te maken wat er speelde bij het verstoppen en verstopt houden van onderduikers. 'Achterhuis aan de Maas' is een monumentje voor Frans en Mien Wijnakker, die in de bres sprongen voor hun medemensen in levensgevaar. Willem van Tongeren studeerde rechten in Nijmegen. Hij werkte als advocaat, eerst in Utrecht, daarna in Arnhem, toen weer in Utrecht en nu nog steeds in Twello. Het boek dat hij schreef over Frans en Mien Wijnakker, 'Achterhuis aan de Maas', is onder meer gebaseerd op de heel levendige en ook wel bijzondere gesprekken die de auteur eind jaren tachtig voerde met Frans.

Terug

Hoe de nazi's de bestseller van mijn grootmoeder stalen | Auteur: Karina Urbach | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | augustus 2021 | 432 pagina's | Beschikbaar op 16-08-2021

In Het geroofde kookboek vertelt Karina Urbach over het bewogen leven van haar joodse grootmoeder Alice en legt ze een nog onbekend hoofdstuk uit WOII bloot. Voor de lezers van Roxanne van Iperen.

In Het geroofde kookboek van Karina Urbach verliest de succesvolle joodse kookboekenauteur Alice Urbach in 1938 na de Anschluss van Oostenrijk bij Duitsland haar huis, gezin en carrière. In 1939 lukt het haar ternauwernood naar Engeland te vluchten, waar ze voor een rijke familie gaat werken. Later emigreert ze naar de vs, waar ze in de jaren veertig en vijftig naam maakt met kookworkshops en televisieshows waarin ze de Oostenrijkse keuken in Amerika introduceert.

Na de oorlog vindt ze haar eigen kookboek, de bestseller "So kocht man in Wien!", terug in een boekhandel in Wenen. Op het omslag staat de naam Rudolf Rösch. Wie was deze zogenaamde meesterkok? En heeft hij überhaupt bestaan?

Terug

Een foto, een gezin en de verborgen werkelijkheid van de Holocaust | Auteur: Wendy Lower | Uitgever: Spectrum | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | februari 2021 | 304 pagina's 

Een zeldzame en aangrijpende blik op de verborgen realiteit van de Holocaust

'Lower tracht de details van die dag in Miropol te achterhalen en zo de netwerken van medeplichtigheid te onthullen die de Holocaust mogelijk maakten. Hierin slaagt ze met verve.' The New York Times

In 2009 kreeg historicus Wendy Lower een gruwelijke foto onder ogen. De foto toont de laatste momenten van een Joods gezin en hun Oekraïense schutters aan de rand van een ravijn. Hoewel de Holocaust uitgebreid gedocumenteerd is, is dit soort foto’s zeldzaam; deze gruweldaden werden door het naziregime vakkundig buiten beeld gehouden. Het is voor Lower het begin van een zoektocht naar de oorsprong en betekenis van dit hartverscheurende beeld.

Lower achterhaalt allerlei details over de familie, de moordenaars, en zelfs de fotograaf. Het ravijn is het resultaat van haar grondige zoektocht en geeft ons nieuwe, belangrijke inzichten over nazimisdaden en de positie van Joodse gezinnen tijdens de Holocaust.

Terug

Bijzondere en onbekende verhalen over de holocaust | Auteur: Kevin Prenger | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2021 | 288 pagina's

Meer dan Auschwitz, vergeten en onbekende verhalen over de Holocaust Kevin Prenger In Auschwitz werden ruim 1.000.000 Joden vergast. De lugubere hoofdrol van dit vernietigingskamp binnen de Holocaustgeschiedenis is vanzelfsprekend. Vijf miljoen Joden werden echter elders omgebracht; in andere kampen, in getto’s, onderweg tijdens transporten en op vele executieplaatsen in de Sovjet-Unie. Dit boek vertelt bijzondere en onbekende verhalen over de Holocaust. Over overleven en vechten. De feiten zijn soms tegenstrijdig. Goed en kwaad wisselen zich af. Terwijl de Duitse hoofdstad in 1943 al Judenfrei was verklaard, waren er in het Joodse hospitaal desondanks Joodse stafleden overgebleven die nog tijdens de Slag om Berlijn hun best deden mensenlevens te redden. En wat vertelt de Joodse begraafplaats Weissensee ons over de rijke Joodse geschiedenis van de Berlijnse Joden en over hun ondergang tijdens het nazitijdperk? En welke geallieerde missies werden door Joodse parachutisten uit Palestina uitgevoerd in bezet Europa? Kort voor de bevrijding strandde een Jodentransport na een erbarmelijke treinreis in het een Duits dorpje. Een transport met prominente kampgevangenen werd in dezelfde periode naar Hitlers Alpenvestiging afgevoerd. Wat was hun lot? En wie was Woldemar Klingelhöfer, de operazanger die leiding gaf aan een moordeskader? En hoe werd uitgerekend de jonge Joodse jurist Benjamin Ferencz hoofdaanklager van een Amerikaans tribunaal in Neurenberg? Tweede Wereldoorlog-deskundige en publicist Kevin Prenger deed uitgebreid onderzoek naar deze geschiedenissen en bracht ze samen in Meer dan Auschwitz. Kevin Prenger (1980) is hoofdredacteur van TracesOfWar.nl, het grootste Nederlandstalige online naslagwerk over WO2 en schrijft voor Historiek.net. Hij publiceerde eerder o.a. Een rechter in Auschwitz dat werd vertaald in het Pools en Engels.

Terug

Een biografie | Auteur: Frank van Kolfschooten | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | november 2021 | 288 pagina's

Al dertig jaar doet journalist Frank van Kolfschooten onderzoek naar de geschiedenis van de chique Beethovenstraat in Amsterdam-Zuid. De belangrijkste winkelstraat uit het Plan Zuid van Berlage heeft een indrukwekkend verleden, en nog altijd duiken er nieuwe verhalen op. In de jaren dertig vestigden zich er veel Nederlandse Joden en Duits-Joodse vluchtelingen, maar het Joodse karakter van de straat – bijgenaamd ‘Brede Jodenstraat’ – werd door de Duitse bezetters tenietgedaan vanuit twee panden in de buurt. Vanaf ‘tramhalte Beethovenstraat’ werden 18.000 Joden op transport gesteld naar de vernietigingskampen. De straat zit nog altijd vol met sporen van de Tweede Wereldoorlog. Juist door zo in te zoomen op één straat, met de verhalen van bewoners en winkeliers, komt de oorlog heel dichtbij. In de jaren zestig verwierf de Beethovenstraat nationale faam als delicatessenparadijs, maar die status wist zij niet te handhaven. De ontwikkelingen aan de Zuidas hebben de straat nieuw leven ingeblazen. In 'De Beethovenstraat' wordt, aan de hand van gesproken en geschreven bronnen, een levendig en verrassend beeld geschetst van deze beroemde straat.

Het boek verscheen oorspronkelijk in 1997 en is nu op basis van aanvullend onderzoek geheel herzien en uitgebreid met veel nieuwe verhalen en foto’s.

Terug

Het lot van 389 joodse mannen | Auteur: Wally de Lang | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | februari 2021 | 368 pagina's

De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam, waarbij 400 Nederlandse Joodse mannen werden opgepakt en gedeporteerd, was de aanleiding tot de Februaristaking.

Wally de Lang vertelt het verhaal van de Februaristaking in De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam. Op 25 februari 2021 is het tachtig jaar geleden dat de Februaristaking plaatsvond. Nederland was op dat moment bijna een jaar door de Duitsers bezet. De staking was een verzetsactie tegen de bezetter, een openlijk en massaal protest tegen de Jodenvervolging in Nederland en in heel Europa. De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam, waarbij 389 Joodse mannen werden opgepakt en naar Mauthausen gedeporteerd, vormden de directe aanleiding voor de Februaristaking. Wally de Lang reconstrueert de geschiedenis van die razzia en traceert de achtergrond van al deze mannen. Over de meesten was niets bekend toen De Lang aan dit onderzoek begon, er bestond zelfs niet eens een volledige namenlijst. Door grondig speurwerk heeft zij van alle mannen althans iets van hun geschiedenis kunnen achterhalen. Het boek vertelt het verhaal van hun deportatie, van wat er daarna gebeurde en hoe zij aan hun einde zijn gekomen. Ze achterhaalde soms een gezicht, van bijna allemaal is er de laatste handtekening, we weten nu waar en uit wie ze zijn voortgekomen, waar ze hebben gewoond, welke schoolopleiding ze hadden. Zo krijgt elk van hen een naam.

Terug

Auteur: Ruud Bruijns | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | maart 2022 | 226 pagina's

“De bevrijding van Antwerpen op 4 september 1944 had het einde kunnen betekenen van de Geallieerde bevoorradingsproblemen. De Westerschelde was echter nog stevig in handen van de Duitsers. Wat volgde was een maandenlange strijd ter land, ter zee en in de lucht om de cruciale toegangsroute naar de Antwerpse haven. Er stond niets minder op het spel dan de definitieve ondergang van Duitsland. Militair historicus Ruud Bruijns analyseert de successen en de tegenslagen aan beide zijden van de strijd. Hij omschrijft eveneens het lijden wat de Zeeuwese burgerbevolking heeft moeten doorstaan. Voor de bevrijding van Scheldemonding werd een hoge bloedtol betaald met talloze dorpen die letterlijk met de grond gelijk waren gemaakt door de zware strijd en de bombardementen.”

Terug

Het verzet in Vlissingen tijdens de Tweede Wereldoorlog | Auteur: John Brosens | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | maart 2021 | 304 pagina's 

‘Partizanen aan de Schelde’ van John Brosens is een waargebeurd oorlogsverhaal over het verzet in Vlissingen.

In ‘Partizanen aan de Schelde’ verhaalt John Brosens over het Zeeuwse verzet. Over de Vlissingse illegaliteit in de Tweede Wereldoorlog is weinig bekend. De hoofdrolspelers deden er na 1944 vooral het zwijgen toe. In samenwerking met de Stichting Oorlogsverleden Vlissingen ontrafelde John Brosens de ware gang van zaken. Hij sprak met de nazaten van verzetsleiders als Willem Poppe en Frans van Sabben en reconstrueerde de geschiedenis van het verzet in Vlissingen aan de hand van deze interviews en originele documenten. ‘Partizanen aan de Schelde’ van John Brosens is een spannend en waargebeurd oorlogsverhaal over moed, angst en intrige.

Terug

Adriaan Dijxhoorn, minister van Defensie in oorlogstijd | Auteur: Tobias van Gent | Uitgever: Boom | Nederlands | Paperback | Druk: 1 |  368 pagina's | verschijnt 10-05-2022

Op 13 mei 1940 vergaderde het Nederlandse kabinet in de schuilkelders van het Ministerie van Economische Zaken. Terwijl de krijgsmacht buiten in een wanhopig gevecht met de Duitse invasiemacht verwikkeld was, overtuigde Adriaan Dijxhoorn zijn collega’s om naar Engeland uit te wijken. Dit besluit is bepalend geweest voor de Nederlandse positie in de Tweede Wereldoorlog. In Londen kreeg Dijxhoorn de naam besluiteloos, zelfs defaitistisch te zijn. Wilhelmina zag hem als een exponent van de falende landmachttop, die zij verantwoordelijk hield voor de nederlaag tegen de Duitse troepen. Na maanden van oplopende spanningen kwam het op 10 juni 1941 tot een uitbarsting. Wilhelmina zegde haar vertrouwen in Dijxhoorn op, waarna hij opstapte. Adriaan Dijxhoorn werd naar Washington gestuurd, waar hij aan het eind van de oorlog diende als waarnemend chef van de Generale Staf. Wilhelmina verhinderde dat hij definitief werd benoemd in deze prestigieuze militaire functie. Zo is de koningin bepalend geweest voor de carrière van Dijxhoorn.

Terug

Hoe Hitler de oorlog verloor | Auteur: Jonathan Dimbleby | Uitgever: de Arbeiderspers | Nederlands | Paperback |  Druk: 1 | november 2021 | 688 pagina's

Met operatie Barbarossa, de Duitse invasie van Rusland in de zomer van 1941, wenste Hitler niets minder te bereiken dan de vernietiging van het Sovjetcommunisme, de uitroeiing van de Joden en het scheppen van lebensraum voor het arische ras. Maar de Duitse opmars werd een kolossale mislukking en leidde tot de totale ineenstorting van het Derde Rijk.

In Barbarossa presenteert Jonathan Dimbleby een nieuwe, meeslepend geschreven reconstructie van de meest beslissende veldslag uit de moderne geschiedenis. Met nieuw bronnenmateriaal ontrafelt Dimbleby de militaire, politieke en diplomatieke strategieën, portretteert hij de hoofdrolspelers en vertelt hij het epische verhaal van de mannen en vrouwen op het slagveld – van de slachtoffers en de daders.

‘Met zijn uitputtende onderzoek en literaire flair heeft Dimbleby de beste eendelige geschiedenis van Barbarossa geschreven.’ – Andrew Roberts, biograaf van Winston Churchill

‘Dimbleby toont overtuigend aan dat de laatste zes maanden van 1941 het keerpunt vormen in de geschiedenis van de 20ste eeuw.’ – Laurence Rees, auteur van Hitler en Stalin

‘Een geweldig boek – alsof je zelf getuige bent van het drama.’ – Robert Kershaw, militair historicus en schrijver

Terug

Het naoorlogse beleid ten aanzien van Duitsers in Nederland | Auteur: Marieke Oprel | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | augustus 2021 | 240 pagina's

Op 20 oktober 1944 verklaarde de Nederlandse regering in ballingschap in Londen alle Duitsers in het Nederlands koninkrijk tot vijandelijk onderdanen. Direct na de bevrijding nam de overheid al de bezittingen van deze Nederlandse Duitsers in beslag, ongeacht hun politieke voorkeur of gedrag tijdens de oorlog. Van Duitsers die al decennialang in Nederland woonden en werkten tot Nederlanders die door een huwelijk automatisch de Duitse nationaliteit hadden gekregen, allen kregen te maken met de gevolgen van deze anti-Duitse maatregelen. Zelfs Joden die uit Duitsland waren gevlucht werden behandeld als vijandelijk onderdaan. Veel Duitse Nederlanders dienden een verzoek tot ‘ontvijanding’ in, om zo hun bezit terug te krijgen. Dat was niet makkelijk: ze moesten aantonen dat ze zich als ‘goede Nederlander’ gedragen hadden in de oorlog. Maar wat is een ‘goede Nederlander’? Die vraag beantwoordde niet elke ambtenaar hetzelfde. Aan de hand van gesprekken met nabestaanden laat Marieke Oprel zien dat het Nederlandse beleid ingrijpende gevolgen had voor Duitse Nederlanders en de generaties die volgden. Daarmee voegt ze een onderbelicht hoofdstuk toe aan de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Nederland.

Terug

Nederlandse Joden na kampen en onderduik | Auteur: Michal Citroen | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | maart 2021 | 448 pagina's 

Het aangrijpende verhaal van de joden die de kampen en de onderduik overleefden en terugkeerden naar een koud en kil Nederland. Uitgebreide en herziene editie van een standaardwerk.

In het najaar van 1945 kwam de grootvader van Michal Citroen terug uit Auschwitz. Veel later vertelde hij haar hoe afschuwelijk de eerste jaren na de oorlog voor hem en zijn landgenoten geweest waren: ‘De Nederlanders hebben zich schunnig gedragen.’ Eenmaal thuis op vaderlandse bodem was er voor de meeste joden geen aandacht, geen begrip en geen opvang. Behalve door het schamele restant van de joodse gemeenschap zelf werden zij door niemand verwacht. Waren de joden eigenlijk nog wel welkom in Nederland? Twintig jaar geleden publiceerde Michal Citroen dit opmerkelijke boek, waarin zij op basis van talloze gesprekken met direct betrokkenen antwoord geeft op deze vragen en een onthutsend beeld schetst van de behandeling die Nederlandse joden na hun terugkeer uit de kampen of onderduik ten deel viel.

Terug

Foute sporters in de Tweede Wereldoorlog | Auteur: Paul van de Water | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | mei 2021 | 384 pagina's

Paul van de Water onderzoekt in ‘Langs de lijn’ de rol van Nederlandse en Vlaamse sporters in de Tweede Wereldoorlog.

Paul van de Water onderzoekt in ‘Langs de lijn’ de rol van foute sporters onder het nationaalsocialisme. Het boek bevat portretten van 37 bekende Nederlandse en Vlaamse sporters die tijdens de bezetting lid waren van organisaties als de NSB en de SS. Zo komen Tinus Osendarp, de Nederlandse sprinter die derde werd op de Olympische Spelen in Berlijn na de Amerikanen Metcalfe en Owens, Oranjedoelman en SS’er Gejus van der Meulen, wielrenner Cor Wals (ook SS’er), en bokser Karel Sys aan bod. Waarom omarmden zij het nationaalsocialisme? In ‘Langs de lijn’ gaat Paul van de Water uitgebreid in op de rol van sport in het nationaalsocialisme en op de naoorlogse zuivering van foute sporters.

Terug

Verzet in het Derde Rijk (1933-1945) | Auteur: Dirk Rochtus | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | maart 2021 | 264 pagina's

Niet alle Duitsers vormden ten tijde van het Derde Rijk een kudde schapen die zich gedwee naar de ondergang liet leiden door de Führer. Was er niemand die uit de pas liep? Toch wel. De ‘Edelweißpiraten’ verkochten leden van de Hitlerjugend al eens een pak slaag. De ‘Swingjugend’ luisterde naar verdorven muziek. Gevaarlijker was de actie van studenten van de ‘Weiße Rose’ om regimekritische pamfletten rond te strooien. Daarvoor kwamen ze onder de guillotine terecht. Er was de Pruisische minister die in de dodencel nog een blauwdruk voor een beter Duitsland schreef. Priesters en dominees klaagden op gevaar voor eigen leven het heidense karakter van het nationaalsocialisme aan. Vele generaals en officieren morden over de Führer, maar slechts enkelen planden een aanslag op hem. Kolonel Stauffenberg ging tot de daad over op 20 juli 1944. De aanslag mislukte, de wraak van de ‘opperbevelhebber’ was bloedig. Talloze oppositionele militairen en burgers eindigden aan de galg. De communisten in de ondergrond betaalden wel de hoogste bloedtol van het Duitse verzet. Tal van mensen van verschillende pluimage hebben Hitler naar de hel gewenst, maar tot een volksopstand is het niet gekomen. De greep van het regime op de samenleving was te sterk, moedige enkelingen konden met hun sabotagedaden, aanslagen en manifesten de betovering niet verbreken die het grootste deel van de Duitsers aan Hitler kluisterde. Desondanks redde het Duitse verzet de eer van Duitsland voor de buitenwereld. Dirk Rochtus vertelt voor het eerst het volledige verhaal van het Duitse verzet. Dirk Rochtus (1961) is hoofddocent aan de KU Leuven/Campus Antwerpen. Hij publiceert over internationale politiek, nationalisme, Duitsland en Turkije. Eerder verschenen van hem over Duitsland: Dominant Duitsland, De macht van Merkel en Van Reich tot Republik. In 2007 ontving hij het Bundesverdienstkreuz van de Bondsrepubliek Duitsland.

Terug

Frontkoeriers van het verzet | Auteur: Jelle Simons | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2021 | 328 pagina's

‘Liniecrossers’ van Jelle Simons beschrijft de geschiedenis van de liniecrossers van Groep Albrecht, de frontkoeriers van het verzet.

Historicus Jelle Simons doorzocht archieven in binnen- en buitenland, sprak met nabestaanden en betrokkenen en kreeg inzage in het archief van het voormalig hoofd van de Nederlandse inlichtingendienst, Jan Marginus Somer. Aan de hand van zijn bevindingen reconstrueerde hij de totstandkoming en activiteiten van verzetsgroep de liniecrossers in een spannend beschreven geschiedenis.

Tijdens de laatste zes oorlogsmaanden brachten de liniecrossers van Groep Albrecht hun kennis van de waterwegen in en rond de Biesbosch in stelling om de frontlijn tussen bezet en bevrijd Nederland 374 keer te doorkruisen. Tijdens deze levensgevaarlijke tochten brachten zij overheidsfunctionarissen, geallieerde piloten en talloze vogelvrijverklaarden naar het vrije zuiden, onder wie de Britse brigadegeneraal John Hackett. In omgekeerde richting vervoerden de liniecrossers geheim agenten, wapens en omvangrijke hoeveelheden medicijnen naar het door honger en onderdrukking gekwelde noorden.

Jelle Simons vertelt in ‘Liniecrossers’ het complete verhaal: van de lokale geschiedenissen van liniecrossers uit Sliedrecht en Werkendam tot de oprichting en ontwikkeling van Groep Albrecht en de manieren waarop deze landelijke spionageorganisatie de Biesbosch gebruikte als illegaal doorgeefluik tussen vrijheid en bezetting.

Terug

De WA 1932-1945 | Auteur: Gertjan Broek | Uitgever: Boom | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | februari 2021 | 320 pagina's

De Weerbaarheidsafdeling (WA) van de NSB wordt in de geschiedschrijving tot nu toe gereduceerd tot een onvermijdelijk bijverschijnsel. In werkelijkheid was de WA een van de meest geduchte organisaties van politieke straatvechters in de vaderlandse geschiedenis. Geweldpleging en paramilitaire formaties zijn wezenlijke kenmerken van het fascisme als politieke stroming. Van zulke formaties vormde de WA de voornaamste Nederlandse variant. Tot dusver toont de geschiedschrijving hiervoor weinig interesse. Dit boek voorziet in dat hiaat. Het biedt geen organisatieschema’s en regionale overzichten, ook geen gedetailleerde bevelsstructuren en rangen. Het schetst wel wie de WA’ers waren, wat ze wilden en hoe ze dat dachten te bereiken. Wat hun instructies en taken waren, hoe consciëntieus ze die uitvoerden en welke resultaten ze uiteindelijk boekten. En welke reacties ze ontlokten aan autoriteiten, publiek én het eigen leiderschap, dat ze vaak negeerden. Het was de WA waardoor de NSB al begin jaren dertig een slechte pers kreeg. Het was de WA die de wens van de regering acuut maakte om de veelbesproken maar weinig begrepen Wet op de weerkorpsen in te voeren. Het was de WA die begin 1941 het idee kreeg om op straat het resterende gezag van de Nederlandse overheid uit te dagen en die daarmee een onvoorziene tegenstand losmaakte. Gertjan Broek (1960) is historicus en onderzoeker. Hij promoveerde in 2014 aan de Universiteit van Amsterdam op het proefschrift Weerkorpsen. Extreemrechtse strijdgroepen in Amsterdam, 1923-1942.

Terug

Auteur: Jan Mohnhaupt | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | oktober 2021 | 256 pagina's

Dieren in de ideologie en het dagelijks leven van het Derde Rijk: Jan Mohnhaupt vertelt een nog weinig bekend hoofdstuk van de nazigeschiedenis

Coloradokevers als oorlogswapen, varkens voor de 'volksvoedselvoorziening' - de nazi's eigenden zich dieren toe. Bij hun rassenwaan vervulde het fokken van honden een voorbeeldfunctie. Insecten waren onderdeel van oorlogsplannen. En het edelhert moest de mythe ondersteunen van het 'Duitse woud'. Op basis van dagboeken, vakbladen, schoolboeken en propagandamateriaal onderzoekt Jan Mohnhaupt de bijzondere rol van dieren in het nationaalsocialisme. Als een historisch onderzoeksjournalist trekt hij hun sporen na, van de paarden aan het oostfront tot de katten in de Duitse huiskamer. Hij laat zien hoe ook in deze uitsnede van de geschiedenis het nationaalsocialistische wereldbeeld verrassend duidelijk naar voren komt.

Terug

Vijftien vliegtuigverliezen in Nederland 1940-1945 | Auteur: Gerard Groeneveld | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | maart 2021 | 160 pagina's

De Tweede Wereldoorlog speelde zich voor een groot deel in de lucht af. Geallieerde bommenwerpers groeiden in vijf jaar tijd uit tot een cruciale factor die een eindoverwinning mogelijk maakte. Terwijl de Duitsers Europa bezet hielden, vochten de Britten in de lucht door. Ten koste van enorme verliezen bracht de Royal Air Force de oorlog bijna dagelijks naar Duitsland met het doel daar dood en verderf te zaaien. Vanaf de tweede helft van 1942 bijgestaan door de Amerikaanse 8th Air Force. De route van de geallieerde vliegtuigen liep vaak over Nederland. Niet zelden vielen ze op weg naar hun doel of op de thuisreis ten prooi aan luchtafweer of Duitse nachtjagers. Duizenden geallieerde vliegtuigen sloegen op Nederlandse bodem te pletter. Achter elk van die crashes zit een verhaal. Aan de hand van vijftien van dergelijke verhalen laat dit boek zien hoe genadeloos die luchtoorlog in zijn werk ging. Van de moed van de vliegers, hun geringe overlevingskansen, hun gevangenschap, de pogingen van de Luftwaffe om ze te bestrijden tot het lot van de bevolking die de bommenregen dagelijks te verduren kreeg.

Terug

Joodse journalisten in tijden van antisemitisme en vervolging 1920-1945 | Auteur: Piet Hagen | Uitgever: de Arbeiderspers | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | september 2022 | 712 pagina's

Toen de waarheid moest onderduiken en Joodse journalisten werden vervangen door NSB’ers

In Dubbel zondebok vertelt Piet Hagen de geschiedenis van Joodse journalisten, fotografen en andere publicisten in oorlogstijd. Zij werden vanaf de eerste dag van de bezetting ontslagen en vervolgd, als eerste slachtoffers van het naziregime. Vele werden gedeporteerd en omgebracht. Als journalist én als Jood stonden zij bovenaan de zwarte lijst. Hun vervolging werd voorafgegaan door jaren van antisemitische vooroordelen en propaganda, die hen brandmerkte als ‘leugenpers’.

Nadat Joodse journalisten door de Duitse bezetter waren uitgeschakeld werd de voltallige Nederlandse pers stap voor stap ‘gelijkgeschakeld’, dat wil zeggen genazificeerd. Toch kwam de waarheid van de Holocaust stukje bij beetje aan het licht, mede dankzij Joodse ooggetuigen en klokkenluiders.

Dubbel zondebok is een belangrijk historisch overzichtswerk, dat gelezen kan worden als een waarschuwing nu antisemitisme, complottheorieën en nepnieuws weer krachtig oplaaien. Tevens is het een monument ter nagedachtenis aan de vele Joodse journalisten die Nederland rijk was.

Terug

Een waargebeurd verhaal | Auteur: Nechama Birnbaum | Uitgever: Prometheus | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | september 2022 | 336 pagina's

Als Rosie achttien is wordt ze met haar moeder, zusje en broertje door de nazi’s weggerukt uit haar vertrouwde leven in Crasna, een dorpje aan de grens van Roemenië en Hongarije. Vanaf dat moment begint hun onvoorstelbare helletocht langs verschillende concentratiekampen. Rosie was vanaf haar jongste jaren een uitzondering vanwege haar rode haar. Hoewel haar dorpsgenoten en zelfs haar moeder die kleur afschuwelijk vinden, voelt zij zich juist extra krachtig door dat unieke haar. Bij aankomst in Auschwitz wordt ze meteen kaalgeschoren, en het voelt daardoor alsof ook een deel van haar bestaan wordt afgenomen. Maar midden in alle chaos en hopeloosheid realiseert ze zich dat de nazi’s één ding niet van haar kunnen afpakken: haar enorme doorzettingsvermogen, dat ze mede ontleent aan haar haar.

De gruwelijkheden van de concentratiekampen en dodenmarsen worden op kale, indringende wijze beschreven en afgewisseld met impressies van het alledaagse, joodse gezinsleven in een dorpje dat nog geen weet heeft van de aanstaande verschrikkingen.

Nechama Birnbaum (1994) woont met haar gezin in Brooklyn, New York. Door de indrukwekkende verhalen die haar grootmoeder haar van jongs af aan vertelde, wist Birnbaum dat ze de belevenissen van haar grootmoeder wilde opschrijven en met het grote publiek wilde delen.

Terug

Het tienerdagboek van mijn Joodse moeder tijdens de Tweede Wereldoorlog | Auteur: Dieuwertje Blok | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | september 2022 | 200 pagina's | verschijnt 13-09-2022

Dieuwertje Blok neemt de lezer mee in haar ontroerende ontdekkingstocht naar het verleden van haar moeder en haar tijdgenoten

‘Henny Gazan, mijn moeder, was zeventien toen de oorlog uitbrak. Ze was tweeënhalf jaar ondergedoken. Tweeënhalf jaar kon ze niet naar buiten en zat ze avondenlang verstopt in een kast. Ook mijn grootouders doken onder en overleefden zo de oorlog. De rest van mijn familie van moederskant heb ik nooit gekend, ze zijn allemaal vermoord. Alleen mijn moeder, opa en oma waren er nog. Mijn moeder wist daardoor als geen ander wat vrijheid betekende. Ze koos er echt voor om niet te haten, ze keerde zich niet van de wereld.’

Die zin om te leven, de vrijheid, zie je ook terug in het bijzondere oorlogsdagboek (1939-1942) dat Dieuwertje en haar zussen vonden na het overlijden van hun moeder, Henny Gazan. Je leest over een vrolijke, intelligente jonge meid, die om de haverklap verliefd was: ‘Op één van hen ben ik absoluut verliefd, maar wie het is, weet ik niet.’ Het is een licht en luchtig tienerleven, totdat je je realiseert dat het 1939 is.

Dieuwertje Blok duikt in het verleden van haar moeder en leert haar, en zichzelf, daardoor steeds beter kennen. Het dagboek, dat in deze uitgave integraal is weergegeven, wordt aangevuld met brieven, herinneringen en anekdotes, zo geeft Dieuwertje context bij alles waar haar moeder over schreef. Ze schijnt licht op het wonderlijke ‘kamp’ in het Lloyd Hotel in Amsterdam, waar vanaf 1938 Joodse vluchtelingen uit nazi-Duitsland werden opgevangen en waar Henny vaak te vinden was op dansavonden. In dit boek reconstrueert Dieuwertje de tienerjaren van Henny en haar vrienden en schetst daarmee een ontroerend portret van een bijna vergeten generatie.

Terug

De donkere geschiedenis van de rijkste families van Duitsland | Auteur: David de Jong | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | augustus 2022 | 400 pagina's | in herdruk; verschijnt eind september 2022

Een baanbrekend, meeslepend verhaal over hoe Duitse bedrijven als BMW, Dr. Oetker, Porsche en Volkswagen zich verrijkten tijdens de Tweede Wereldoorlog en er na de oorlog nauwelijks sancties volgden

In 1946 werd magnaat Günther Quandt gearresteerd wegens vermeende nazi-samenwerking. Quandt, patriarch van Duitslands meest iconische industriële imperium, een dynastie die tegenwoordig bmw bestuurt, beweerde dat hij door minister van Propaganda Goebbels was gedwongen zich bij de partij aan te sluiten. De rechtbanken spraken hem vrij. Maar Quandt loog en hij was niet de enige.

In dit baanbrekende werk onthult David de Jong het waargebeurde verhaal van de rijkste zakelijke dynastieën van Duitsland en hoe zij onnoemelijk veel geld en macht vergaarden door medeplichtig te zijn aan de wreedheden van het Derde Rijk. Deze magnaten namen Joodse bedrijven in beslag, kochten dwangarbeiders en voerden de wapenproductie op om Hitlers leger uit te rusten terwijl Europa brandde. Het schokkendste van alles is dat door Amerika’s politieke opportunisme deze miljardairs na de oorlog weg konden komen met hun misdaden. Ze zijn sindsdien alleen maar rijker geworden, terwijl ze nauwelijks rekenschap afleggen van dit duistere verleden. Waarom zijn zij nog nooit ter verantwoording geroepen?

Terug

Auteur: Peter Schrijvers | Uitgever: Manteau | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | augustus 2022 | 352 pagina's | verschijnt op 23-08-2022

De Margraten Boys is het verhaal van tienduizend Amerikaanse jongens die rusten in een Nederlands dorpje niet ver van de Belgische grens – op de enige Amerikaanse begraafplaats van Nederland. De soldaten namen deel aan de grootste militaire operaties van de Tweede Wereldoorlog: Operatie Market Garden, de bestorming van de Siegfriedlinie, het Ardennenoffensief, de oversteek van Roer en Rijn, en de luchtoorlog tegen Duitsland.

De verhalen van de Margraten Boys zouden nooit bewaard zijn gebleven zonder het unieke netwerk van adoptanten dat de inwoners van Margraten in 1945 oprichtten. Dat netwerk breidde zich al vlug uit over heel Nederland en tot in Vlaanderen. In 2017 werd de Margratense adoptietraditie toegevoegd aan de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Ook vandaag nog bezoeken adoptanten – inmiddels de derde en vierde generatie – massaal de laatste rustplaatsen van de eeuwig jonge soldaten en onderhouden ze nauwe contacten met Amerikaanse nabestaanden, mede dankzij het internet en de sociale media.

De Margraten Boys is gebaseerd op meer dan duizend getuigenissen van adoptanten en Amerikaanse families. Het is de aangrijpende geschiedenis van een uniek herinneringsfenomeen rondom een plaats die steeds meer betekenis krijgt nu de laatste ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog onherroepelijk gaan zwijgen.

Terug

Deportaties van Joden, Roma en Sinti uit Nederland, 1940-1945 | Auteur: Dirk Mulder | Nederlands | Paperback |  Druk: 1 | juli 2022 | 240 pagina's

De verschrikking van de oorlog in een beeld gevangen

In Buitengewone transporten wordt het verhaal verteld van de deportaties van Joden, Roma en Sinti uit Nederland in de periode 1940-1945. Centraal daarin functioneerde kamp Westerbork dat voor bijna ieder van hen als depot diende, een tussenstation tussen huis en haard en de concentratie- en vernietigingskampen elders in Hitler-Duitsland. Met meer dan 100 transporten werden 107.000 personen gedeporteerd. Van hen overleefden slechts 5.000 mensen. In dit boek is voor het eerst de verspreide kennis over de Jodentransporten bijeengebracht. Maar ook is veel nieuwe informatie uit recent onderzoek opgenomen. Het resultaat is dat menig beeld moet worden bijgesteld, zoals over het aantal transporten, het gebruik van personenrijtuigen of over het bekende ‘treinbord’. Nieuw is ook dat niet alleen de rol van de Nederlandse Spoorwegen wordt behandeld maar ook die van de Deutsche Reichsbahn, alsook hun plek in de naoorlogse geschiedenis van de verwerking van de oorlog. Een naoorlogs verhaal waarin pas na veertig jaar de goederenwagen iconisch wordt voor de Holocaust. Buitengewone transporten verschijnt aan de vooravond van de 80-jarige herdenking van het eerste transport met Joden dat op 15 juli 1942 vanuit kamp Westerbork naar Auschwitz vertrok. Deze en alle volgende transporten zijn met vermelding van datum, vertrekplek, bestemming en aantal gedeporteerden opgenomen.

Terug

Jodenhelpers uit Nazi-Duitsland | Auteur: Kevin Prenger | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | mei 2022 | 300 pagina's

In de schaduw van Schindler - Kevin Prenger Wie waren de Duitsers die hun Joodse medemensen hielpen, meestal met gevaar voor eigen leven, terwijl de meesten van hun landgenoten de andere kant opkeken of bijdroegen aan de nazimisdaden? Zelfs in de meest duistere tijden zijn er altijd dappere mensen die hun medemenselijkheid laten prevaleren boven eigenbelang en haat. Terwijl de meeste Duitsers zich juist afzijdig hielden of de Jodenvervolging actief of passief ondersteunden, behielden sommigen wel hun menslievendheid. Van een intellectuele schrijver tot een vrouwelijke dierenarts en van een ingenieur tot een politiek gevangene in Auschwitz, allemaal groeiden zij uit tot onbaatzuchtige mensenredders. In tegenstelling tot Oskar Schindler zijn andere Jodenhelpers uit Hitlers Derde Rijk echter relatief onbekend gebleven. Toen in 1933 Joden uit Duitse overheidsdienst werden ontslagen, schreef pacifist Armin T. Wegner een brief aan Hitler waarin hij protesteerde tegen diens antisemitisme. En Gustav Schröder, de kapitein van passagiersschip St. Louis, trachtte zijn Joodse passagiers naar een veilige bestemming te brengen, ver weg van hun Duitse vaderland aar ze als paria’s werden behandeld. Bewapend met een automatisch pistool voorkwam ingenieur Hermann Gräbe dat zijn Joodse medewerkers tijdens een bloedige razzia werden afgeslacht. En gravin Maria von Maltzan verborg in haar Berlijnse woning vele Joodse onderduikers en hielp hen het land ontvluchten. En zo waren er veel meer, vaak nauwelijks bekende, helden. Tweede Wereldoorlog-deskundige en publicist Kevin Prenger deed uitgebreid onderzoek naar deze geschiedenissen en bracht ze samen in In de schaduw van Schindler. Hij toont aan dat het kwaad niet altijd zegeviert.

Terug

Radicalisering en extremisme tijdens de Duitse bezetting van Nederland | Auteur: Paul van de Water |  Nederlands | Paperback | 08 september 2022 | 536 pagina's

Deze studie gaat over Nederlandse mannen die tijdens de bezetting handlanger van de nazi’s werden en zich ontwikkelden tot daders die zich structureel en systematisch schuldig maakten aan intimidatie, diefstal, plundering, afpersing, mishandeling, doodslag en moord. Over het onderwerp gewelddadige daders kun je honderden vragen stellen. In deze studie ligt de focus op vragen als: Hoe zag hun leven er voor de oorlog uit? Wat hebben deze mannen gedaan tijdens de bezetting onder de vlag van het nationaalsocialisme? Welke factoren speelden een rol bij hun ontwikkeling tot gewelddadige dader? Zijn er verschillen en overeenkomsten tussen de daders? Is er sprake van patronen in hun levensloop en hun collaboratieve gedragingen? Hoe verliep hun rechtsgang en wat zegt het over de kwaliteit van de naoorlogse rechtspleging? Zijn er parallellen tussen hedendaagse terroristen en de gewelddadige daders van deze studie?

Terug

Het waargebeurde verhaal van de zussen Mitford | Auteur: Laura Thompson | Nederlands | Paperback | 13 oktober 2022 | 424 pagina's

'De zes freules' is een buitengewone familiekroniek over zes opmerkelijke zussen, geboren tussen 1904 en 1920. Eén van hen, Unity, was bevriend met Adolf Hitler.

Ze werden geboren met een zilveren lepel in de mond, de zes dochters van de steenrijke David Mitford, oftewel Lord Redesdale. Ze dansten in een satijnen jurk op de debutantenbals in het interbellum en waren voorbestemd om een goed huwelijk te sluiten. Maar het liep allemaal anders.

Nancy kreeg de interpunctie nooit onder de knie, maar was een rasverteller en haar romans werden bestsellers in de jaren veertig. De blauwogige Pamela werd boerin en waakte moederlijk over haar kuikens. Diana was de begeerlijkste vrouw van haar generatie, maar ze verliet de miljonair Bryan Guinness voor de Britse fascistenleider Oswald Mosley. Unity was een vurig bewonderaar van de nazi’s, werd gezelschapsdame van Hitler en schoot zichzelf door het hoofd toen Engeland de oorlog verklaarde aan Duitsland. Jessica was communist, liep weg met volgens geruchten de bastaardzoon van Churchill en vertrok naar Amerika. Alleen Deborah voldeed aan de verwachtingen: ze werd hertogin van Devonshire. Haar enige ondeugd was dat ze van Elvis Presley hield…

Terug

De waarheid over de grootste mythes | Auteur: Sjoerd J. de Boer |  Nederlands | Paperback | 23 februari 2023 | 300 pagina's

Op 30 april 1945, rond half vier ‘s middags, pleegde Adolf Hitler (1889 – 1945) zelfmoord in de Füherbunker in Berlijn. Zijn lichaam werd verbrand. Tienstallen jaren na zijn dood doen er nog steeds de wildste verhalen de ronde over de Duitse dictator. Zet men ze op een rij, dan ontstaat een biografie vol bizarre mythes.

Hitler zelf deed zijn uiterste best om zijn verleden op te poetsen, deels te verzwijgen of zelfs helemaal uit te wissen. Hoewel er veel materiaal (en zelfs een complete Oostenrijkse regio) verdween, kon ook hij niet voorkomen dat al tijdens de opkomst van de nazipartij allerlei verhalen en geruchten over hem de ronde deden. In de loop der tijd kwamen er talloze bij. Anno nu blijken veel Hitlermythes onuitroeibaar. Zelfs als ze werden overgenomen uit verstofte boekjes of afkomstig zijn van achterhaalde en onbetrouwbare bronnen. Steeds weer duiken ze op in nieuwe publicaties, documentaires en films. En op internet beginnen regelmatig sommige oude discussies helemaal opnieuw.

In dit boek worden tal van bekende en ook minder bekende Hitlermythes onderzocht. Met als uitgangspunten gedegen research en het werk van historici als Kershaw, Lukacs, Joachimsthaler, Weber, Rees en Rosenbaum wordt per hoofdstuk een mythe uitgelegd en met bewijsvoering ontkracht of ontrafeld. De auteur weet daarbij tal van ‘heilige huisjes’ omver te schoppen.’

Zie ook artikel over de auteur uit "In de buurt - Veenendaal'.

Terug

50 plekken in Hitlers Duitsland om bij stil te staan | Auteur: Ad van Liempt | Nederlands | Hardcover | 01 maart 2023 | 176 pagina's 

Na hun boek Hier is het gebeurd over 50 Nederlandse oorlogslocaties, hebben fotograaf Rolf Baas en schrijver Ad van Liempt nu Duitsland doorkruist. Ze doen verslag in woord en beeld van 50 memorabele plaatsen uit het Derde Rijk (1933-1945). Ook van minder bekende plaatsen als Zeithain, kamp voor Russische krijgsgevangenen, Köpenick (van de Köpenicker Bloedweek) en het kamp Föhrenwald waar joodse overlevenden, midden in Duitsland, nog heel lang na de oorlog beschutting zochten. Je staat in een kelderruimte van een voormalige inrichting voor verstandelijk gehandicapten in het Oost-Duitse stadje Pirna, vlakbij Dresden. Hier werd in 1940 een gaskamer ingericht waar 13.720 mensen zijn vergast, omdat hun leven, volgens de nazi’s, nutteloos was. En je realiseert je: hier is het gebeurd. Of je loopt rond het belachelijk grote landhuis dat minister van Propaganda Joseph Goebbels in het bos voor zichzelf had laten bouwen. Hier ontving hij de ambiteuze actrices die via zijn bed hun loopbaan bevorderden, en hier schreef hij die rede waarmee hij in 1943 de Duitse bevolking opriep tot een ‘totale oorlog’. Op deze idyllische plek aan de Bogensee.

Terug

Gesprekken met kinderen van SS'ers | Auteur: Rick Blom | Nederlands | Paperback | 20 april 2023 | 288 pagina's

In dit boek vertellen kinderen van SS-ers hun persoonlijke verhaal. Acht over hun vader die bij de SS zat en één over zijn grootvader: Henk Feldmeijer, oprichter en leider van de Nederlandsche SS. Hun verhalen gaan over de achtergronden van de SS’ers en het waarom van hun keuzes en over wat dat doet met jou als kind. Eén ding hebben deze kinderen gemeen: ze maakten de oorlog niet bewust mee, maar hij is altijd voelbaar in hun leven.

Als ze vertellen over het verleden van hun vader, worstelen ze met de vraag: waarom maakte hij deze keuze? En hoe moet ik mij daartoe verhouden? Ben ik slachtoffer of medeplichtige? En hoe kom ik ermee in het reine? Zoals Anna zegt: ‘Deugde mijn vader? Deugde de familie? Deug ik?’ Of Emile die zich afvraagt: ‘Ben ik misschien toch ook voor dat idealisme gegaan wat zij voor ogen hadden? Want lang dacht ik: dit kunnen toch geen slechte mensen zijn. Mijn eigen familie!’

Dit boek gaat niet alleen over opgroeien in een getraumatiseerd gezin en over het zoeken naar een eigen identiteit. Het is ook een verhaal over schuld en boete. Of zoals Carella zegt: ‘Ik had een vader die SS’er was, maar ik had ook een vader die verschrikkelijk veel van mij hield en die op zijn manier het beste uit mij wilde halen. Ik ben zijn dochter, en dat wíl ik ook zijn.’

'Indrukwekkende, openhartige getuigenissen. Verhelderend voor wat betreft de beweegredenen van SS'ers. Aangrijpend en ontroerend als het gaat om de gevolgen voor hun kinderen.’ – Evertjan van Roekel, historicus en auteur 

Terug

De Tweede Wereldoorlog in Nederland in de woorden van hen die er getuige van waren | Auteur: Nina Siegal | Uitgever: HarperCollins | Nederlands | Paperback | 07 maart 2023 | 432 pagina's

Uitzonderlijke journalistiek, gebaseerd op de oorlogsdagboeken uit het NIOD.

Slechts een paar dagen na de bevrijding van ons land begon het NIOD al met het verzamelen van opgetekende herinneringen aan de oorlogsjaren 1940-1945, in dagboeken, brieven en andere persoonlijke documenten.

Opgroeiend in een Amerikaanse familie die de Tweede Wereldoorlog heeft doorstaan, hoorde journalist Nina Siegal nauwelijks iets over haar familiegeschiedenis, laat staan over het bestaan van deze bijzondere collectie. Toen ze naar Nederland verhuisde en dit land steeds meer haar thuis ging noemen, begon haar zoektocht naar het verleden. Aan de hand van de dagboeken van drie Joden, twee nazisympathisanten, een verzetsstrijder en een

fabrieksarbeider brengt ze de Tweede Wereldoorlog dichterbij dan ooit.

De vergeten dagboeken schetst een integer en indringend beeld van oorlog en verzet en toont hoe wij herinneren, herdenken en reflecteren op het verleden.

‘Zelfs degenen die goed thuis zijn in het onderwerp zullen veel te ontdekken hebben in deze schat aan verhalen uit de eerste hand.’ Publishers Weekly, starred review

‘Siegal creëerde een persoonlijke getuigenverslag van de oorlog.’ Nieuw Israelietisch Weekblad

Terug

Hannie Schaft, Truus en Freddie Oversteegen: het indrukwekkende verhaal van drie jonge vrouwen in het Nederlandse gewapende verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog | Auteur: Sophie Poldermans | Uitgever: Boekerij | Nederlands | Paperback | 18 april 2023 | 400 pagina's 

Drie jonge vrouwen in het gewapende verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog – Desnoods met wapens vertelt hun uitzonderlijke verhaal

Vrijwel iedereen kent verzetsheldin Hannie Schaft, maar niet veel mensen weten dat ze intensief samenwerkte met twee zussen: Truus en Freddie Oversteegen. Desnoods met wapens is het verhaal van deze drie vrouwen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog de wapens opnamen tegen de nazi’s – zeer uitzonderlijk voor vrouwen in die tijd. Ze waren piepjong: Hannie was negentien en de zussen waren zestien en veertien. Ze verleidden hooggeplaatste nazi-officieren, lokten hen het bos in en doodden ze. Ook brachten ze Joodse kinderen naar onderduikadressen en verzamelden ze inlichtingen voor het verzet. Ze deden dit alles ‘omdat het moest gebeuren’. Maar ze probeerden vooral, onder onmenselijke omstandigheden, mens te blijven.

Hannie Schaft werd drie weken voor het einde van de oorlog geëxecuteerd en werd het icoon van vrouwelijk Nederlands verzet. Truus en Freddie Oversteegen overleefden de oorlog, maar werden hun hele leven achtervolgd door de vreselijkste herinneringen aan die tijd. Desnoods met wapens vertelt hun uitzonderlijke verhaal.

Terug

Het oorlogsverhaal van mijn opa en het Nederlandse kamp dat verzwegen werd | Auteur: Hester den Boer | Uitgever: Atlas Contact | Nederlands | Paperback | 11 april 2023 | 280 pagina's

Een onthutsend oorlogsverhaal van een kamp waarover niet gesproken mocht worden en van een trauma dat tot op de dag van vandaag doorwerkt.

‘Hij heeft in Westerbork gezeten’, zo verklaarde de familie van Hester den Boer de woedeaanvallen van haar opa. Na zijn dood ontdekte Den Boer dat er iets niet klopte: op een archiefkaart stond ‘Kamp Erika’ achter zijn naam gekrabbeld. Had hij daar gevangen gezeten? Waarom had hij dat verzwegen? En: waarom kon niemand haar wat vertellen over dat kamp? Zo stuitte Den Boer op de gruwelijke geschiedenis van dit vrijwel vergeten Duitse concentratiekamp, gelegen in de bossen bij Ommen. De gevangenen, voornamelijk niet-Joodse mannen, werden hier niet bewaakt door Duitsers, maar door Nederlanders. Martelingen waren aan de orde van de dag, zeker 180 gevangenen kwamen om. Na de oorlog kwam op de plek van het kamp een camping – alsof er niets was gebeurd. In Kamp Erika ontrafelt Den Boer op persoonlijke wijze een verzwegen oorlogstrauma dat tot op de dag van vandaag door werkt. Waar ligt de grens tussen goed en fout? En hoe bereid zijn we om de zwarte bladzijden uit onze eigen geschiedenis onder ogen te zien.

Terug

Hoe Ludwik Fleck de Nazi’s misleidde | Auteur: Pim van Gool | Uitgever: Boom | Nederlands | Paperback | 05 april 2022 | 288 pagina's

Hoe Ludwik Fleck de nazi’s om de tuin leidde in een wetenschapsfilosofisch experiment. Begin 1944 werd de Joodse arts en wetenschapsfilosoof Ludwik Fleck (1896-1961) gedeporteerd naar Buchenwald. Hij moest daar leidinggeven aan een team dat onder doodsbedreiging onderzoek deed naar een vaccin tegen vlektyfus. Na de oorlog beschreef Fleck hoe een ‘Nederlandse student biologie’ en andere wetenschappelijke dwangarbeiders destijds dachten dat ze op de goede weg waren. Fleck wist beter, maar hield dit geheim. Met zijn eigen boek Ontstaan en ontwikkeling van een wetenschappelijk feit (1935) als basis, regisseerde Fleck in Buchenwald een wetenschapsfilosofisch schimmenspel. Hij onderzocht de reikwijdte van sociale factoren bij ‘het ontstaan van een wetenschappelijk feit’ en sprak over de ‘denkdwang’ die eigen is aan een ‘denkcollectief’. Zo misleidde hij de Sturmbannführer en redde hij het leven van zijn medegevangenen. Dit boek onthult de identiteit van de Nederlandse biologiestudent. Zijn nalatenschap bevat unieke foto’s van de barak waar dit uitzonderlijke ‘wetenschapsfilosofische experiment’ plaatsvond. Pas vanaf het eind van de jaren zeventig kreeg Fleck wereldwijde erkenning. Zijn inzichten blijken nog steeds van belang voor begrip van en vertrouwen in de hedendaagse wetenschap.

Terug

Hoe verzetsman Henk Das de oorlog overleefde, maar er toch aan onderdoor ging | Auteur: Wilfred Scholten | Uitgever: Boom | Nederlands | Paperback | 12 april 2023 | 320 pagina's

Na de Tweede Wereldoorlog wist niemand wat de psychische nasleep van een leven als verzetsstrijder zou zijn. Henk Das ondervond dat aan den lijve. Als een van de weinige leiders van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers had hij steeds op miraculeuze wijze weten te ontsnappen aan de Duitse bezetter, terwijl veel van zijn mede-verzetsstrijders waren gearresteerd en terechtgesteld. De oorlog hield nooit op voor Henk Das. Na de bevrijding motiveerde het verdriet om het verlies van zijn makkers hem ertoe om de weduwen en wezen van deze verzetslieden te gaan helpen via de Stichting 1940-1945. Dat kostte hem wel zijn mentale en fysieke gezondheid. Hij werd op 53-jarige leeftijd arbeidsongeschikt verklaard. Pas jaren later zou de posttraumatische-stressstoornis (PTSS) worden erkend als een aandoening van een mens die heeft geleden onder hevige spanningen. Door het verhaal van Henk Das kunnen we dat beter begrijpen. Een oorlog kent geen helden, alleen slachtoffers die dansen op het dodenkoord.

Terug

Auteur: Martine Letterie | Nederlands | Paperback | 23 maart 2023 | 200 pagina's 

In ‘De vermeende verzetsman’ reconstrueert Martine Letterie het levensverhaal van Jan Duijkers. Na zijn dood op 3 mei 1945 werd hij geroemd als verzetsman. Wie was hij werkelijk?

Rob Duijkers had altijd geleden onder het gemis aan zijn heldhaftige vader Jan. Die verzetsman was van kamp Amersfoort overgebracht naar concentratiekamp Neuengamme en kwam op 3 mei 1945 om het leven toen de Britten bij vergissing het schip Cap Arcona bombardeerden.

Na de dood van Rob ontdekt zijn dochter op zolder een leren koffer met het archief van opa Jan. Daaruit bleek dat opa geen verzetsstrijder was maar op hoog niveau werkte voor nazi’s als Seyss-Inquart en Rauter.

Terug

Het spectaculaire verhaal van Manfred Gans, die mei 1945 met een defecte jeep door het vernietigende Duitsland trok om zijn ouders uit het concentratiekamp te bevrijden | Auteur: Daniel Huhn | Nederlands | Paperback |  23 maart 2023 | 288 pagina's

De Duitse historicus Daniël Huhn vertelt het weergaloze verhaal van Manfred Gans, die vlak na de capitulatie door het verwoeste Duitsland trok om zijn ouders uit een concentratiekamp te bevrijden.

In mei 1945, direct na het einde van de oorlog, stapt een jonge soldaat in Brits uniform in Goes in zijn jeep. Hij is geboren in Duitsland. En hij is Joods. Hij trapt het gaspedaal in en rijdt dwars door zijn voormalige, verwoeste Heimat naar Theresienstadt, om zijn ouders uit het concentratiekamp te bevrijden. Manfred Gans’ verhaal begint in 1938, als zijn ouders tot de conclusie komen dat zij als Joden in Duitsland hun leven niet langer zeker zijn. Ze sturen hun zoon vooruit, naar Engeland, maar het lukt ze niet meer om zelf weg te komen. Zeven jaar later keert Manfred terug: hij heeft zich aangesloten bij het Engelse leger en maakt deel uit van de legendarische ‘Three Troop’, die tijdens D-day op de stranden van Normandië landt. Als Duitsland capituleert, bedenkt Manfred zich geen moment. Vanuit Goes rijdt hij naar Borken, het stadje waar hij zijn jeugd doorbracht. Alles blijkt verwoest. Het wordt het startpunt van een zware reis, die Manfred langs vluchtende Duitsers, militaire blokkades van de Sovjets en dwars door het niemandsland van het Ertsgebergte uiteindelijk naar Theresienstadt voert. De herovering is een weergaloos relaas over Duitsland vlak na de capitulatie, een lang verdrongen levensgeschiedenis én een verhaal over een onverwachte liefde.

Terug

De vergeten April-meistakingen van 1943 | Auteur: Erik Dijkstra | Nederlands | Paperback | 04 april 2023 | 256 pagina's

In april 2023 is het tachtig jaar geleden dat in Hengelo de April-meistakingen tegen de Duitse bezetter begonnen, om zich als een lopend vuurtje door heel Nederland te verspreiden; in dit boek staat deze relatief onbekende geschiedenis opgetekend, aangevuld met o.a. persoonlijke verhalen van nabestaanden en bijzonder archiefmateriaal

Nederland was al drie jaar door de Duitsers bezet toen op 29 april 1943 het bevel werd gegeven om alle voormalige Nederlandse soldaten in Duitsland dwangarbeid te laten verrichten. De reactie van burgers door heel Nederland was ongehoord. Aangemoedigd door de telefonistes van de Stork-machinefabriek in Hengelo ging een oproep om te staken als een lopend vuurtje door het land. Binnen een dag legden honderdduizenden het werk neer. Het was de grootste staking ooit in Nederland, zelfs de grootste staking in het door Duitsland bezette Europa. De opstand werd bloedig neergeslagen: er waren tweehonderd doden en honderden mensen die naar strafkampen werden gedeporteerd.

De April-meistakingen van 1943 werden een keerpunt in de bezetting. Voor dit keerpunt werden de Duitsers door veel Nederlanders met wat onverschilligheid bekeken, daarna was iedereen die niet pro-Duits was ook daadwerkelijk anti-Duits. De Duitsers hadden hun ware gezicht getoond en het verzet kreeg vleugels.

Waarom is zo’n belangrijke gebeurtenis relatief onbekend gebleven? Met die vraag reisde Erik Dijkstra door het land, en hij stuitte op een onuitputtelijke hoeveelheid prachtige, onbekende en ontroerende verhalen. Ze getuigen van liefde, van onwaarschijnlijke heldenmoed en van pijn die generatieslang doorwerkt en tot op de dag van vandaag nog mensenlevens bepaalt.

Terug

Hoe een Surinaamse verpleegster onderduikers had en zelf Dachau overleefde | Auteur: Michal Nobach-Bergen | Nederlands | Paperback | 24 februari 2023 | 160 pagina's | Dit boek bevat mogelijk kwetsend taalgebruik of stereotypering van mensen of culturen.

Het bijzondere oorlogsverhaal van Betty Bergen; een klein monument ***** Elisabeth Bergen, in 1905 geboren in Suriname als kleinkind van een geassimileerde Jood en een ‘mulat’ dienstbode, wordt al jong wees. Ze wordt misbruikt, voltooit toch twee opleidingen en gaat naar Amsterdam, waar ze een baan vindt als verpleegster. Ze trouwt in juni 1940, maar wordt al snel weduwe. Tijdens de oorlog werkt ze mee aan het verzet en neemt Joodse onderduikers in huis. Na in juni 1944 te zijn verraden komt ze via kamp Vught en vrouwenkamp Ravensbrück terecht in kamp Dachau, dat ze op wonderbaarlijke wijze overleeft. Haar kampervaringen knakken haar wel, maar breken haar niet. Na de oorlog hertrouwt ze, en decennia later vertelt ze op La Palma haar indrukwekkende levensverhaal aan haar nicht Michal Maike Bergen.

Terug

Een waargebeurd oorlogsverhaal | Auteur: Frank Krake | Nederlands | Hardcover | 28 maart 2023 | 96 pagina's

Het waargebeurde verhaal van een voetballer die hunkerde naar zijn glorieuze verleden, en een moedige verzetsman die hunkerde naar een gelukkige toekomst. De een verborg als anonieme boerenzoon de buit (46 miljoen) van een bankoverval in zijn hooiberg. Hij werd door de nazi’s opgepakt en was sindsdien spoorloos. De ander werd in heel Duitsland geadoreerd, scoorde meer dan 400 competitiedoelpunten en was aanvoerder van het nationale voetbalelftal. Er werd bij leven een boek over hem geschreven en zelfs een film over hem gemaakt. Hun levens kruisten elkaar onder apocalyptische omstandigheden in een Duits concentratiekamp. De verzetsman en de voetbalheld is een logisch vervolg op de bestseller 'De grootste bankoverval aller tijden'. Tijdens zijn research voor dat boek stuitte de auteur op spectaculaire documenten, die bij nader onderzoek een verhaal opleverden dat bijna te onwaarschijnlijk was om waar te zijn. Het paste niet in zijn boek over de bankoverval, maar intrigeerde hem zodanig dat hij besloot er een zelfstandig boek over te schrijven. Dat is nu klaar om gelezen te worden. Een geschiedenis op het kruisvlak van voetbal en oorlog waarbij de vraag wordt opgeroepen wie nu de echte held is. Zoals gebruikelijk bij de boeken van Frank Krake wordt het verhaal vergezeld door tal van historische foto’s, die het verleden verrassend dichtbij brengen.

Terug

Auteur: Lidia Maksymowicz | Nederlands | Paperback | 14 maart 2023 | 192 pagina's

Een uniek en belangrijk getuigenis van een kampoverlevende

In Birkenau haatte ik niemand van Lidia Maksymowicz en Paolo Rodari is het verhaal van Lidia, die haar kindertijd doorbracht in een concentratiekamp. Ze is een van de weinigen die de verschrikkingen en experimenten overleefde.

Lange tijd bedekte ze het getatoeëerde nummer op haar pols, al liet ze het niet weghalen. Nu pas kan ze vertellen over de hel die ze heeft doorstaan en over haar verloren jeugd.

Ruim zeventig jaar later kust paus Fransicus de tatoeage en schrijft hij het voorwoord voor dit boek. Het nummer 70072 werd het symbool van de overwinning op de haat.

Terug

Auteur: Richard Hoving | Nederlands | Paperback | 20 maart 2023 | 224 pagina's

Het verraad door Miep Oranje (1923) is een van de grote mysteries uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Wat bewoog een jonge vrouw die als koerierster voor het verzet geen angst kende voor de Duitsers te gaan werken? En waar is ze gebleven?

Ze wordt ervan beschuldigd honderden verzetsmensen te hebben verraden aan de bezetter. Velen van hen zouden de oorlog niet hebben overleefd. Het leverde haar de sinistere bijnaam ‘Koerierster des doods’ op. Uit vrees voor wraak van het verzet vluchtte Miep Oranje in de zomer van 1944 naar Duitsland. Sindsdien ontbreekt elk spoor van haar.

In Miep Oranje. Zoektocht naar de koerierster des doods schetst Richard Hoving hoe het veelbelovende leven van een studente sociale geografie in de knop wordt gebroken door een van de meest gevreesde medewerkers van de Duitse Sicherheitsdienst. Aan de hand van veel niet eerder geraadpleegde bronnen doet Hoving nauwgezet onderzoek naar de omvang van haar verraad en haar motief. Hij komt tot een aantal opzienbarende conclusies.

Meerdere onderzoekers en journalisten claimen dat ze het mysterie rond de verdwijning van Miep Oranje hebben opgelost. Hoving laat overtuigend zien dat hiervan geen sprake is en dat de verraadster bijna tachtig jaar na de oorlog nog altijd spoorloos is.

Terug

Hoe een Nederlandse consul duizenden Joden redde | Auteur: Jan Brokken | Uitgever: Atlas Contact | Nederlands | Paperback | 14 maart 2023 

Meesterverteller Jan Brokken brengt het onbekende verhaal van een dappere reddingsactie die het leven van duizenden naar Litouwen gevluchte Joden redde.

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog ontdekt Jan Zwartendijk, de Nederlandse consul in Kaunas (Litouwen), een manier om duizenden uit Polen gevluchte Joden het leven te redden: hij voorziet hen van een visum voor Curaçao. Ze reisden daarmee met de Trans Siberië Express naar Japan, van waaruit ze zich over de hele wereld verspreidden – vrijwel allen overleefden de oorlog. In korte tijd schreef Zwartendijk koortsachtig duizenden visa uit.

Jan Brokken beschrijft de lotgevallen van veel van de ontkomen Joden in een meeslepend epos, waarin een treffend beeld wordt geschetst van die wanhopige tijd. De rechtvaardigen is een les in moed, en in het maken van de juiste keuzes op het juiste moment.

Terug

De revolutie van 1945 | Auteur: Marjolein van Pagee | Nederlands | Paperback | 23 oktober 2023 | 224 pagina's

In ‘Bung Tomo’ onderzoekt Marjolein van Pagee hoe een nationale held van Indonesië in Nederland te boek kan staan als oorlogsmisdadiger. Een dekoloniale blik op Indonesisch antikoloniaal geweld.

‘Bung Tomo’ van Marjolein van Pagee gaat terug naar 1945, als er in Indonesië verwoede pogingen worden gedaan om het Nederlandse koloniale regime te herstellen.

In de Oost-Javaanse stad Surabaya komt het volk massaal in opstand. Hun verzet wordt aangemoedigd door de 25-jarige Sutomo (1920-1981), ook wel Bung Tomo genoemd, die uitgroeit tot een van de bekendste radiomakers in die tijd. De landing in Surabaya van het Britse leger dat de Nederlanders te hulp schiet, mondt uit in een bloedige stadsguerrilla. Op 10 november wordt de stad gebombardeerd.

Voor Indonesiërs geldt Bung Tomo als nationale held, maar in Nederland staat hij als oorlogsmisdadiger te boek. Hier wordt hij verantwoordelijk gehouden voor de zogenaamde ‘bersiap’, de term waarmee Nederlandse historici het antikoloniale geweld van Indonesiërs aanduiden.

Terug

Auteur: Werner Herzog | Uitgever: de Arbeiderspers | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | april 2022 | 112 pagina's 

Dit is het waargebeurde verhaal van Hiroo Onoda, die tijdens de Tweede Wereldoorlog als jonge soldaat in het Japanse leger dient. Omdat hij niet weet dat Japan zich heeft overgegeven aan de Verenigde Staten blijft hij nog dertig jaar lang een onbeduidend eiland in de Stille Oceaan verdedigen. Hij vecht zowel met de meedogenloze natuur als met zijn eigen demonen. Of het nu gaat om de lichtflitsen van nieuwe satellieten in de lucht of spraakfragmenten van een gestolen radio: Onoda stelt zijn beeld van de eeuw samen uit minuscule sporen. Als de oorlog voor hem eindigt is Onoda een oude man. Filmmaker Werner Herzog ontmoette hem in de jaren negentig in Japan.

Terug

Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië 1945-1950 -/ Nederlands extreem geweld in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949 | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | februari 2022 | 592 pagina's 

Op 17 augustus 1945, twee dagen na de Japanse capitulatie, verklaarde Indonesië zich onafhankelijk. Nederland erkende dit niet en trachtte met geweld zelf de regie te voeren over het onvermijdelijke proces van dekolonisatie. Dit leidde tot vier jaren van moeizame onderhandelingen en bittere oorlogvoering. In 2005 verklaarde de Nederlandse regering dat Nederland die oorlog niet had moeten voeren. Over het geweld dat de Nederlandse militairen tijdens deze oorlog hadden toegepast, staat echter nog altijd het regeringsstandpunt uit 1969 overeind: er waren wel ‘excessen’, maar de krijgsmacht had zich in de regel ‘correct’ gedragen.

Naarmate de aanwijzingen van extreem Nederlands geweld zich opstapelden, bleek dit officiële standpunt steeds moeilijker vol te houden. De Nederlandse regering besloot daarom in 2016 tot financiering van een groot onderzoeksprogramma. De belangrijkste conclusies daarvan zijn in dit boek te vinden. De auteurs maken aannemelijk dat de Nederlandse krijgsmacht op structurele basis extreem geweld toepaste en dat dit toen en ook lang daarna op allerlei manieren werd toegedekt. Dit alles past slecht bij een rooskleurig nationaal zelfbeeld – zoals eigenlijk de hele koloniale geschiedenis met dat zelfbeeld schuurt.

Terug

Krijgsgevangene in Tokio | Auteur: Ineke van der Wal | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | maart 2021 | 188 pagina's

Op 8 maart 1942 gaf Nederlands-Indië zich over aan het oprukkende Japanse leger. Ineke's grootmoeder woonde in Bandoeng op Java en als ze de Japanse troepen ziet binnentrekken ‘een gehavende, smerige rij die tot niets in staat leek’, schaamt ze zich diep dat Nederlands-Indië zich daaraan heeft overgegeven. Ineke van der Wal: "Mijn grootmoeder wist toen nog niet dat de Japanse bezetter plannen had met haar: de vier kinderen, haar echtgenoot en zijzelf worden als gijzelaars per boot naar Tokio vervoerd waar ze gevangen worden gehouden met nog vier andere Nederlandse gezinnen. Haar man, hoofd van het radiolaboratorium in Bandoeng, moet werken voor de vijand." "De tempel met de chrysanten" beschrijft de belevenissen van de vijf Nederlandse families die werden vastgehouden in twee huizen in het midden van Tokio en later op het boerenland buiten Nagoya. Tweeëntwintig personen onder huisarrest, afgesloten van de buitenwereld. Nu velen in deze coronatijd aan huis gebonden zijn met kinderen die thuis les krijgen, is beter invoelbaar hoe de situatie destijds was. Maar nu is er telefoon, internet en facetime. Hou is een dergelijke situatie vol te houden zonder deze hulpmiddelen, hoe houd je je gezin bij elkaar en waaruit put je moed? Er waren al veel verhalen gepubliceerd over mannen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Azië voor de Japanse bezetter dwangarbeid moesten verrichten. Dat er ook hele gezinnen — mannen, vrouwen en kinderen — naar Japan zijn vervoerd, is vrijwel onbekend. Een fascinerend verhaal over een stukje Tweede Wereldoorlog dat nog niet eerder werd verteld.

Terug

Het waargebeurde verhaal van een Indisch meisje dat dankzij haar vogel de oorlog overleeft | Auteur: Hetty Schoorel | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | juli 2022 | 128 pagina's

Een waargebeurd verhaal over de magische vriendschap tussen een Indisch meisje en een vogel. Hetty vindt een jong vogeltje in een verlaten nest onder de brandende zon. Zij noemt hem Tjoesmai. De twee zijn vanaf dat moment onafscheidelijk. Als in Indonesië WOII uitbreekt, moet Hetty naar het Jappenkamp Halmaheira. Ze smokkelt haar zangvogel mee, ondanks het strikte verbod op huisdieren. De oorlogsverschrikkingen die Hetty meemaakt, staan in schril contrast met de kwetsbaarheid, schoonheid en liefde van haar vogel Tjoesmai. Hetty Schoorel wordt op 24 mei 1930 geboren in Amsterdam. Op achtjarige leeftijd verhuist ze met haar ouders en broertje naar Indonesië vanwege de dreigende Tweede Wereldoorlog. Maar ook daar houdt de vrede geen stand. In 1946, na de oorlog, keert Hetty als jonge vrouw terug naar Nederland. Maar Indië blijft haar in het bloed zitten en zo’n vijfenzeventig jaar na dato brengt ze een belangrijk voornemen ten uitvoer. Zij schrijft een autobiografisch verhaal over het vogeltje dat haar door de oorlog en de dekolonisatietijd heen hielp. Op 92-jarige leeftijd debuteert ze met ‘Tjoesmai’.

Terug

Auteur: Jaap Goudsmit | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | april 2020 | 216 pagina's

Aan wie of wat denk jij tijdens de twee minuten stilte op 4 mei? Ieder jaar herdenken we op 4 mei alle doden die sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog, tussen 1939 en 2020, zijn gevallen ten gevolge van onderdrukking of in de strijd voor de vrijheid. In totaal gaat het tot op heden om ongeveer 300.000 mensen, een duizelingwekkend aantal waarbij we ons maar moeilijk iets kunnen voorstellen. Zeker in deze tijd, nu de Tweede Wereldoorlog lang achter ons ligt en er bijna geen ooggetuigen meer zijn, is het belangrijker dan ooit om de gedachte vast te houden: dit nooit meer. Dit boek maakt in meer dan 150 visualisaties feitelijk en in volle omvang zichtbaar wie de slachtoffers waren en hoe of waar ze aan hun einde kwamen. Burgers en militairen, jongeren en ouderen; slachtoffers van represailles, luchtaanvallen, executies, de Hongerwinter en deportaties. 4 mei is de gelegenheid om bewust te bedenken wie ons allemaal zijn ontvallen en hoe hoog de prijs is van onderdrukking en de strijd voor de vrijheid. Over de samenstellers Jaap Goudsmit, initiatiefnemer en arts-onderzoeker, verbonden aan het Amsterdam Universitair Medisch Centrum en Harvard University, Boston, USA Johan Heilbron, socioloog, verbonden aan de Erasmus Universiteit en de École des Hautes Études en Sciences Sociales, Parijs Peter Ekamper, demograaf, verbonden aan het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de Rijksuniversiteit Groningen Timo van Barneveld, historicus en zelfstandig onderzoeker Bela Zsigmond, grafisch ontwerper en visueel kunstenaar.

Terug

50 plekken uit de bezettingstijd om bij stil te staan | Auteur: Ad van Liempt | Uitgever: Uitgeverij Wbooks | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | februari 2021 | 168 pagina's 

Je staat aan de rand van een tarweveld in het gehucht Rademakersbroek bij Varsseveld, waar op een dag in maart 1945 46 mannen werden geëxecuteerd en je denkt: hier is het gebeurd. Of je loopt in voormalig Kamp Amersfoort over de schietbaan, 350 meter lang, uitgegraven door gevangenen met de schop – en je realiseert je dat de dood hier destijds nooit ver weg was. Of je ziet de vroegere gevangenis Blokhuispoort in Leeuwarden, waar in december 1944 het verzet zonder een schot te lossen 51 gevangenen uit de handen van de nazibezetter bevrijdde en je voelt de spanning die hier toen geheerst moet hebben. Fotograaf Rolf Baas en schrijver Ad van Liempt zochten vijftig plekken op waar tijdens de bezettingstijd bijzondere dingen gebeurd zijn en legden ze vast, in woord en beeld. Plekken als de concentratiekampen die in het collectieve geheugen van Nederland zijn gegrift, maar ook dat veldje in Deventer waar zes mannen en een vrouw werden doodgeschoten, drie kwartier voordat hun stad bevrijd zou worden. Het zijn plekken om bij stil te staan, de plekken die de bezettingstijd markeren, in al hun onvoorstelbare gruwelijkheid.

Terug

Oorlogsmonumenten in Nederland | Auteur: Ruurd Kok | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2021 | 192 pagina's

Welke emoties roepenoorlogsmonumenten op bij bezoekers? Wat gebeurt er bij oorlogsmonumenten als de herdenkingen voorbij zijn? De oorlogsgeschiedenis wordt op veel plekken zichtbaar gemaakt met markeringen en nog regelmatig komen er nieuwe gedenktekens bij. Wat maakt een monument tot een herdenkingsplek? Denken over herdenken gaat over de actuele betekenis van oorlogsmonumenten, driekwart eeuw na de Tweede Wereldoorlog. Scherpe observaties van herdenkingsplekken en haar bezoekers worden gecombineerd met persoonlijke beschouwingen. Ruurd Kok neemt de lezer mee op zijn tochten langs vele bekende en onbekende gedenktekens. Zijn verkenning voert langs steden als Nijmegen, Vlissingen, Amsterdam en Londen, door polders en bossen en van de Ginkelse Heide tot de Grebbeberg. Na analyses, reflecties en prikkelende vragen is het uiteindelijk aan de lezer om de balans op te maken van de betekenis van oorlogsmonumenten, 75 jaar na de oorlog. Ruurd Kok (Amsterdam, 1969) is archeoloog, freelance journalist en schrijver. Hij is opgegroeid tussen de forten en kazematten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en heeft als archeoloog zijn sporen verdiend met vernieuwend onderzoek naar resten uit de Tweede Wereldoorlog. Als freelance journalist schrijft hij over verborgen verhalen in het landschap en laat hij zijn lezers met andere ogen kijken naar alledaagse plekken.

Terug