Auteur: Martine Letterie | Nederlands | Paperback | 23 maart 2023 | 200 pagina's 

In ‘De vermeende verzetsman’ reconstrueert Martine Letterie het levensverhaal van Jan Duijkers. Na zijn dood op 3 mei 1945 werd hij geroemd als verzetsman. Wie was hij werkelijk?

Rob Duijkers had altijd geleden onder het gemis aan zijn heldhaftige vader Jan. Die verzetsman was van kamp Amersfoort overgebracht naar concentratiekamp Neuengamme en kwam op 3 mei 1945 om het leven toen de Britten bij vergissing het schip Cap Arcona bombardeerden.

Na de dood van Rob ontdekt zijn dochter op zolder een leren koffer met het archief van opa Jan. Daaruit bleek dat opa geen verzetsstrijder was maar op hoog niveau werkte voor nazi’s als Seyss-Inquart en Rauter.

Terug

Het spectaculaire verhaal van Manfred Gans, die mei 1945 met een defecte jeep door het vernietigende Duitsland trok om zijn ouders uit het concentratiekamp te bevrijden | Auteur: Daniel Huhn | Nederlands | Paperback |  23 maart 2023 | 288 pagina's

De Duitse historicus Daniël Huhn vertelt het weergaloze verhaal van Manfred Gans, die vlak na de capitulatie door het verwoeste Duitsland trok om zijn ouders uit een concentratiekamp te bevrijden.

In mei 1945, direct na het einde van de oorlog, stapt een jonge soldaat in Brits uniform in Goes in zijn jeep. Hij is geboren in Duitsland. En hij is Joods. Hij trapt het gaspedaal in en rijdt dwars door zijn voormalige, verwoeste Heimat naar Theresienstadt, om zijn ouders uit het concentratiekamp te bevrijden. Manfred Gans’ verhaal begint in 1938, als zijn ouders tot de conclusie komen dat zij als Joden in Duitsland hun leven niet langer zeker zijn. Ze sturen hun zoon vooruit, naar Engeland, maar het lukt ze niet meer om zelf weg te komen. Zeven jaar later keert Manfred terug: hij heeft zich aangesloten bij het Engelse leger en maakt deel uit van de legendarische ‘Three Troop’, die tijdens D-day op de stranden van Normandië landt. Als Duitsland capituleert, bedenkt Manfred zich geen moment. Vanuit Goes rijdt hij naar Borken, het stadje waar hij zijn jeugd doorbracht. Alles blijkt verwoest. Het wordt het startpunt van een zware reis, die Manfred langs vluchtende Duitsers, militaire blokkades van de Sovjets en dwars door het niemandsland van het Ertsgebergte uiteindelijk naar Theresienstadt voert. De herovering is een weergaloos relaas over Duitsland vlak na de capitulatie, een lang verdrongen levensgeschiedenis én een verhaal over een onverwachte liefde.

Terug

De vergeten April-meistakingen van 1943 | Auteur: Erik Dijkstra | Nederlands | Paperback | 04 april 2023 | 256 pagina's

In april 2023 is het tachtig jaar geleden dat in Hengelo de April-meistakingen tegen de Duitse bezetter begonnen, om zich als een lopend vuurtje door heel Nederland te verspreiden; in dit boek staat deze relatief onbekende geschiedenis opgetekend, aangevuld met o.a. persoonlijke verhalen van nabestaanden en bijzonder archiefmateriaal

Nederland was al drie jaar door de Duitsers bezet toen op 29 april 1943 het bevel werd gegeven om alle voormalige Nederlandse soldaten in Duitsland dwangarbeid te laten verrichten. De reactie van burgers door heel Nederland was ongehoord. Aangemoedigd door de telefonistes van de Stork-machinefabriek in Hengelo ging een oproep om te staken als een lopend vuurtje door het land. Binnen een dag legden honderdduizenden het werk neer. Het was de grootste staking ooit in Nederland, zelfs de grootste staking in het door Duitsland bezette Europa. De opstand werd bloedig neergeslagen: er waren tweehonderd doden en honderden mensen die naar strafkampen werden gedeporteerd.

De April-meistakingen van 1943 werden een keerpunt in de bezetting. Voor dit keerpunt werden de Duitsers door veel Nederlanders met wat onverschilligheid bekeken, daarna was iedereen die niet pro-Duits was ook daadwerkelijk anti-Duits. De Duitsers hadden hun ware gezicht getoond en het verzet kreeg vleugels.

Waarom is zo’n belangrijke gebeurtenis relatief onbekend gebleven? Met die vraag reisde Erik Dijkstra door het land, en hij stuitte op een onuitputtelijke hoeveelheid prachtige, onbekende en ontroerende verhalen. Ze getuigen van liefde, van onwaarschijnlijke heldenmoed en van pijn die generatieslang doorwerkt en tot op de dag van vandaag nog mensenlevens bepaalt.

Terug

Hoe een Surinaamse verpleegster onderduikers had en zelf Dachau overleefde | Auteur: Michal Nobach-Bergen | Nederlands | Paperback | 24 februari 2023 | 160 pagina's | Dit boek bevat mogelijk kwetsend taalgebruik of stereotypering van mensen of culturen.

Het bijzondere oorlogsverhaal van Betty Bergen; een klein monument ***** Elisabeth Bergen, in 1905 geboren in Suriname als kleinkind van een geassimileerde Jood en een ‘mulat’ dienstbode, wordt al jong wees. Ze wordt misbruikt, voltooit toch twee opleidingen en gaat naar Amsterdam, waar ze een baan vindt als verpleegster. Ze trouwt in juni 1940, maar wordt al snel weduwe. Tijdens de oorlog werkt ze mee aan het verzet en neemt Joodse onderduikers in huis. Na in juni 1944 te zijn verraden komt ze via kamp Vught en vrouwenkamp Ravensbrück terecht in kamp Dachau, dat ze op wonderbaarlijke wijze overleeft. Haar kampervaringen knakken haar wel, maar breken haar niet. Na de oorlog hertrouwt ze, en decennia later vertelt ze op La Palma haar indrukwekkende levensverhaal aan haar nicht Michal Maike Bergen.

Terug

Een waargebeurd oorlogsverhaal | Auteur: Frank Krake | Nederlands | Hardcover | 28 maart 2023 | 96 pagina's

Het waargebeurde verhaal van een voetballer die hunkerde naar zijn glorieuze verleden, en een moedige verzetsman die hunkerde naar een gelukkige toekomst. De een verborg als anonieme boerenzoon de buit (46 miljoen) van een bankoverval in zijn hooiberg. Hij werd door de nazi’s opgepakt en was sindsdien spoorloos. De ander werd in heel Duitsland geadoreerd, scoorde meer dan 400 competitiedoelpunten en was aanvoerder van het nationale voetbalelftal. Er werd bij leven een boek over hem geschreven en zelfs een film over hem gemaakt. Hun levens kruisten elkaar onder apocalyptische omstandigheden in een Duits concentratiekamp. De verzetsman en de voetbalheld is een logisch vervolg op de bestseller 'De grootste bankoverval aller tijden'. Tijdens zijn research voor dat boek stuitte de auteur op spectaculaire documenten, die bij nader onderzoek een verhaal opleverden dat bijna te onwaarschijnlijk was om waar te zijn. Het paste niet in zijn boek over de bankoverval, maar intrigeerde hem zodanig dat hij besloot er een zelfstandig boek over te schrijven. Dat is nu klaar om gelezen te worden. Een geschiedenis op het kruisvlak van voetbal en oorlog waarbij de vraag wordt opgeroepen wie nu de echte held is. Zoals gebruikelijk bij de boeken van Frank Krake wordt het verhaal vergezeld door tal van historische foto’s, die het verleden verrassend dichtbij brengen.

Terug

Auteur: Lidia Maksymowicz | Nederlands | Paperback | 14 maart 2023 | 192 pagina's

Een uniek en belangrijk getuigenis van een kampoverlevende

In Birkenau haatte ik niemand van Lidia Maksymowicz en Paolo Rodari is het verhaal van Lidia, die haar kindertijd doorbracht in een concentratiekamp. Ze is een van de weinigen die de verschrikkingen en experimenten overleefde.

Lange tijd bedekte ze het getatoeëerde nummer op haar pols, al liet ze het niet weghalen. Nu pas kan ze vertellen over de hel die ze heeft doorstaan en over haar verloren jeugd.

Ruim zeventig jaar later kust paus Fransicus de tatoeage en schrijft hij het voorwoord voor dit boek. Het nummer 70072 werd het symbool van de overwinning op de haat.

Terug

Auteur: Richard Hoving | Nederlands | Paperback | 20 maart 2023 | 224 pagina's

Het verraad door Miep Oranje (1923) is een van de grote mysteries uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Wat bewoog een jonge vrouw die als koerierster voor het verzet geen angst kende voor de Duitsers te gaan werken? En waar is ze gebleven?

Ze wordt ervan beschuldigd honderden verzetsmensen te hebben verraden aan de bezetter. Velen van hen zouden de oorlog niet hebben overleefd. Het leverde haar de sinistere bijnaam ‘Koerierster des doods’ op. Uit vrees voor wraak van het verzet vluchtte Miep Oranje in de zomer van 1944 naar Duitsland. Sindsdien ontbreekt elk spoor van haar.

In Miep Oranje. Zoektocht naar de koerierster des doods schetst Richard Hoving hoe het veelbelovende leven van een studente sociale geografie in de knop wordt gebroken door een van de meest gevreesde medewerkers van de Duitse Sicherheitsdienst. Aan de hand van veel niet eerder geraadpleegde bronnen doet Hoving nauwgezet onderzoek naar de omvang van haar verraad en haar motief. Hij komt tot een aantal opzienbarende conclusies.

Meerdere onderzoekers en journalisten claimen dat ze het mysterie rond de verdwijning van Miep Oranje hebben opgelost. Hoving laat overtuigend zien dat hiervan geen sprake is en dat de verraadster bijna tachtig jaar na de oorlog nog altijd spoorloos is.

Terug

Hoe een Nederlandse consul duizenden Joden redde | Auteur: Jan Brokken | Uitgever: Atlas Contact | Nederlands | Paperback | april 2020 | 504 pagina's 

Meesterverteller Jan Brokken brengt het onbekende verhaal van een dappere reddingsactie die het leven van duizenden naar Litouwen gevluchte Joden redde.

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog ontdekt Jan Zwartendijk, de Nederlandse consul in Kaunas (Litouwen), een manier om duizenden uit Polen gevluchte Joden het leven te redden: hij voorziet hen van een visum voor Curaçao. Ze reisden daarmee met de Trans Siberië Express naar Japan, van waaruit ze zich over de hele wereld verspreidden – vrijwel allen overleefden de oorlog. In korte tijd schreef Zwartendijk koortsachtig duizenden visa uit.

Jan Brokken beschrijft de lotgevallen van veel van de ontkomen Joden in een meeslepend epos, waarin een treffend beeld wordt geschetst van die wanhopige tijd. De rechtvaardigen is een les in moed, en in het maken van de juiste keuzes op het juiste moment.

Terug

Nieuw licht op de meest legendarische slag van de Tweede Wereldoorlog | Auteur: Iain Macgregor | Uitgever: de Arbeiderspers | Nederlands | Paperback | 17 januari 2023 | 448 pagina's

De slag om Stalingrad, tussen september 1942 en begin februari 1943, geldt als de meest cruciale, bloedigste slag in de geschiedenis en markeerde het definitieve keerpunt van de Tweede Wereldoorlog.

Vijf maanden lang leverden Duitsers en Russen strijd in brute huis-aan-huisgevechten. Dit boek beschrijft die strijd door het prisma van een belangrijk strategisch gebouw in het hart van de stad: Pavlovs Huis, ook wel bekend als de ‘Vuurtoren van Stalingrad’. Daar, op een paar honderd meter van de Wolga, ontstond de legende van een klein garnizoen van Russische verdedigers die standhielden tegen een overweldigende overmacht.

Iain MacGregor, die voor dit boek tal van Russische en Duitse archieven raadpleegde en vele onbekende getuigenissen boven water haalde, biedt tachtig jaar na dato een gedetailleerd verslag waarbij hij nieuw licht werpt op de grimmige realiteit en de mythevorming die al tijdens de oorlog een aanvang nam.

Terug

Het waargebeurde verhaal van de vrouwen die in het naaiatelier van het kamp moesten werken om te overleven | Auteur: Lucy Adlington | Uitgever: Boekerij | Nederlands | Paperback | 17 januari 2023 | 416 pagina's

Het indrukwekkende, nooit eerder vertelde verhaal over vijfentwintig moedige vrouwen die om te overleven kleding maakten voor de nazitop in Auschwitz

Gebaseerd op grondig onderzoek, waaronder gesprekken met de laatst overlevende naaister, volgt dit verhaal het lot van de kledingmaaksters en verweeft dit moeiteloos met de context van het gruwelijke nazibeleid

Met bijzondere illustraties van de kledingontwerpen

In concentratiekamp Auschwitz-Birkenau hadden vijfentwintig Joodse vrouwen en meisjes de taak om luxe kleding te maken voor de nazi-elite. Het kleermaakatelier, genaamd de Obere Nähstube (de hoogste naaikamer), werd opgericht door Hedwig Höss, de vrouw van de hoogste commandant van het kamp. In deze salon instrueerden zij en andere ss-vrouwen de kleermaaksters om kledingstukken te ontwerpen voor de nazitop in Auschwitz.

De kleermaaksters van Auschwitz is gebaseerd op tal van bronnen, waaronder gesprekken met de laatst overlevende naaister, en volgt het lot van deze vrouwen. Hun hechte band bood hun niet alleen steun tijdens het dagelijks leven in het kamp, maar gaf de kleermaaksters ook de moed en de kracht om bij te dragen aan het verzet achter het prikkeldraad. Lucy Adlington verweeft deze buitengewone ervaringen met nieuwe onthullingen over de hebzucht, wreedheid en schijnheiligheid binnen het Derde Rijk en schijnt zo haar licht op een nog onbekend hoofdstuk uit de Tweede Wereldoorlog.

Terug

De collaboratie van de Duitse keizerlijke familie | Auteur: Stephan Malinowski | Uitgever: Nieuw Amsterdam | Nederlands | Hardcover | 06 januari 2023 | 624 pagina's

Verkozen tot het beste Duitse non-fictieboek van het jaar

'De rol van de voormalige Duitse keizerlijke familie bij de opkomst van de nazi's is vaak onderschat. Historicus Stephan Malinowski maakt daar korte metten mee.' **** NRC Handelsblad

'Een fascinerende rondreis langs alle stadia van de woelige Duitse geschiedenis vanaf de Eerste Wereldoorlog.' Beatrice de Graaf

Na de Tweede Wereldoorlog raakte de Duitse keizersfamilie Hohenzollern al hun landerijen, kastelen en kunst kwijt. Met rechtszaken, intimidatie en manipulatie proberen zij tot op de dag van vandaag hun verloren eigendommen terug te krijgen. Alles draait om de vraag: waren de Hohenzollerns goed of fout tijdens de Tweede Wereldoorlog? Hebben zij Hitler aan de macht geholpen en collaboreerden zij met de nazi's?

Sinds 1945 zet de familie Hohenzollern vol in op de eigen onschuld en beweert zelfs in het verzet actief te zijn geweest.

In een grondig en meeslepend betoog opent de gerenommeerde historicus Stephan Malinowski de frontale aanval op vijf generaties van de familie Hohenzollern. De keizer en de nazi's is een aanklacht tegen de collaboratie van de keizerlijke familie en de Duitse adel. Dit boek belicht voor het eerst de prominente rol die zij speelden op een keerpunt in de twintigste eeuw - met sleutelscènes in Wieringen en Doorn.

'Baanbrekend [...] Stephan Malinowski maakt duidelijk hoe de Duitse keizerlijke familie Hitler in het zadel heeft geholpen.' Süddeutsche Zeitung

'Een briljant boek.' Christopher Clarke in Die Zeit

Terug

Joodse journalisten in tijden van antisemitisme en vervolging 1920-1945 | Auteur: Piet Hagen | Uitgever: de Arbeiderspers | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | september 2022 | 712 pagina's

Toen de waarheid moest onderduiken en Joodse journalisten werden vervangen door NSB’ers

In Dubbel zondebok vertelt Piet Hagen de geschiedenis van Joodse journalisten, fotografen en andere publicisten in oorlogstijd. Zij werden vanaf de eerste dag van de bezetting ontslagen en vervolgd, als eerste slachtoffers van het naziregime. Vele werden gedeporteerd en omgebracht. Als journalist én als Jood stonden zij bovenaan de zwarte lijst. Hun vervolging werd voorafgegaan door jaren van antisemitische vooroordelen en propaganda, die hen brandmerkte als ‘leugenpers’.

Nadat Joodse journalisten door de Duitse bezetter waren uitgeschakeld werd de voltallige Nederlandse pers stap voor stap ‘gelijkgeschakeld’, dat wil zeggen genazificeerd. Toch kwam de waarheid van de Holocaust stukje bij beetje aan het licht, mede dankzij Joodse ooggetuigen en klokkenluiders.

Dubbel zondebok is een belangrijk historisch overzichtswerk, dat gelezen kan worden als een waarschuwing nu antisemitisme, complottheorieën en nepnieuws weer krachtig oplaaien. Tevens is het een monument ter nagedachtenis aan de vele Joodse journalisten die Nederland rijk was.

Terug

Een waargebeurd verhaal | Auteur: Nechama Birnbaum | Uitgever: Prometheus | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | september 2022 | 336 pagina's

Als Rosie achttien is wordt ze met haar moeder, zusje en broertje door de nazi’s weggerukt uit haar vertrouwde leven in Crasna, een dorpje aan de grens van Roemenië en Hongarije. Vanaf dat moment begint hun onvoorstelbare helletocht langs verschillende concentratiekampen. Rosie was vanaf haar jongste jaren een uitzondering vanwege haar rode haar. Hoewel haar dorpsgenoten en zelfs haar moeder die kleur afschuwelijk vinden, voelt zij zich juist extra krachtig door dat unieke haar. Bij aankomst in Auschwitz wordt ze meteen kaalgeschoren, en het voelt daardoor alsof ook een deel van haar bestaan wordt afgenomen. Maar midden in alle chaos en hopeloosheid realiseert ze zich dat de nazi’s één ding niet van haar kunnen afpakken: haar enorme doorzettingsvermogen, dat ze mede ontleent aan haar haar.

De gruwelijkheden van de concentratiekampen en dodenmarsen worden op kale, indringende wijze beschreven en afgewisseld met impressies van het alledaagse, joodse gezinsleven in een dorpje dat nog geen weet heeft van de aanstaande verschrikkingen.

Nechama Birnbaum (1994) woont met haar gezin in Brooklyn, New York. Door de indrukwekkende verhalen die haar grootmoeder haar van jongs af aan vertelde, wist Birnbaum dat ze de belevenissen van haar grootmoeder wilde opschrijven en met het grote publiek wilde delen.

Terug

Het tienerdagboek van mijn Joodse moeder tijdens de Tweede Wereldoorlog | Auteur: Dieuwertje Blok | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | september 2022 | 200 pagina's | verschijnt 13-09-2022

Dieuwertje Blok neemt de lezer mee in haar ontroerende ontdekkingstocht naar het verleden van haar moeder en haar tijdgenoten

‘Henny Gazan, mijn moeder, was zeventien toen de oorlog uitbrak. Ze was tweeënhalf jaar ondergedoken. Tweeënhalf jaar kon ze niet naar buiten en zat ze avondenlang verstopt in een kast. Ook mijn grootouders doken onder en overleefden zo de oorlog. De rest van mijn familie van moederskant heb ik nooit gekend, ze zijn allemaal vermoord. Alleen mijn moeder, opa en oma waren er nog. Mijn moeder wist daardoor als geen ander wat vrijheid betekende. Ze koos er echt voor om niet te haten, ze keerde zich niet van de wereld.’

Die zin om te leven, de vrijheid, zie je ook terug in het bijzondere oorlogsdagboek (1939-1942) dat Dieuwertje en haar zussen vonden na het overlijden van hun moeder, Henny Gazan. Je leest over een vrolijke, intelligente jonge meid, die om de haverklap verliefd was: ‘Op één van hen ben ik absoluut verliefd, maar wie het is, weet ik niet.’ Het is een licht en luchtig tienerleven, totdat je je realiseert dat het 1939 is.

Dieuwertje Blok duikt in het verleden van haar moeder en leert haar, en zichzelf, daardoor steeds beter kennen. Het dagboek, dat in deze uitgave integraal is weergegeven, wordt aangevuld met brieven, herinneringen en anekdotes, zo geeft Dieuwertje context bij alles waar haar moeder over schreef. Ze schijnt licht op het wonderlijke ‘kamp’ in het Lloyd Hotel in Amsterdam, waar vanaf 1938 Joodse vluchtelingen uit nazi-Duitsland werden opgevangen en waar Henny vaak te vinden was op dansavonden. In dit boek reconstrueert Dieuwertje de tienerjaren van Henny en haar vrienden en schetst daarmee een ontroerend portret van een bijna vergeten generatie.

Terug

De donkere geschiedenis van de rijkste families van Duitsland | Auteur: David de Jong | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | augustus 2022 | 400 pagina's | in herdruk; verschijnt eind september 2022

Een baanbrekend, meeslepend verhaal over hoe Duitse bedrijven als BMW, Dr. Oetker, Porsche en Volkswagen zich verrijkten tijdens de Tweede Wereldoorlog en er na de oorlog nauwelijks sancties volgden

In 1946 werd magnaat Günther Quandt gearresteerd wegens vermeende nazi-samenwerking. Quandt, patriarch van Duitslands meest iconische industriële imperium, een dynastie die tegenwoordig bmw bestuurt, beweerde dat hij door minister van Propaganda Goebbels was gedwongen zich bij de partij aan te sluiten. De rechtbanken spraken hem vrij. Maar Quandt loog en hij was niet de enige.

In dit baanbrekende werk onthult David de Jong het waargebeurde verhaal van de rijkste zakelijke dynastieën van Duitsland en hoe zij onnoemelijk veel geld en macht vergaarden door medeplichtig te zijn aan de wreedheden van het Derde Rijk. Deze magnaten namen Joodse bedrijven in beslag, kochten dwangarbeiders en voerden de wapenproductie op om Hitlers leger uit te rusten terwijl Europa brandde. Het schokkendste van alles is dat door Amerika’s politieke opportunisme deze miljardairs na de oorlog weg konden komen met hun misdaden. Ze zijn sindsdien alleen maar rijker geworden, terwijl ze nauwelijks rekenschap afleggen van dit duistere verleden. Waarom zijn zij nog nooit ter verantwoording geroepen?

Terug

Auteur: Peter Schrijvers | Uitgever: Manteau | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | augustus 2022 | 352 pagina's | verschijnt op 23-08-2022

De Margraten Boys is het verhaal van tienduizend Amerikaanse jongens die rusten in een Nederlands dorpje niet ver van de Belgische grens – op de enige Amerikaanse begraafplaats van Nederland. De soldaten namen deel aan de grootste militaire operaties van de Tweede Wereldoorlog: Operatie Market Garden, de bestorming van de Siegfriedlinie, het Ardennenoffensief, de oversteek van Roer en Rijn, en de luchtoorlog tegen Duitsland.

De verhalen van de Margraten Boys zouden nooit bewaard zijn gebleven zonder het unieke netwerk van adoptanten dat de inwoners van Margraten in 1945 oprichtten. Dat netwerk breidde zich al vlug uit over heel Nederland en tot in Vlaanderen. In 2017 werd de Margratense adoptietraditie toegevoegd aan de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Ook vandaag nog bezoeken adoptanten – inmiddels de derde en vierde generatie – massaal de laatste rustplaatsen van de eeuwig jonge soldaten en onderhouden ze nauwe contacten met Amerikaanse nabestaanden, mede dankzij het internet en de sociale media.

De Margraten Boys is gebaseerd op meer dan duizend getuigenissen van adoptanten en Amerikaanse families. Het is de aangrijpende geschiedenis van een uniek herinneringsfenomeen rondom een plaats die steeds meer betekenis krijgt nu de laatste ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog onherroepelijk gaan zwijgen.

Terug

Deportaties van Joden, Roma en Sinti uit Nederland, 1940-1945 | Auteur: Dirk Mulder | Nederlands | Paperback |  Druk: 1 | juli 2022 | 240 pagina's

De verschrikking van de oorlog in een beeld gevangen

In Buitengewone transporten wordt het verhaal verteld van de deportaties van Joden, Roma en Sinti uit Nederland in de periode 1940-1945. Centraal daarin functioneerde kamp Westerbork dat voor bijna ieder van hen als depot diende, een tussenstation tussen huis en haard en de concentratie- en vernietigingskampen elders in Hitler-Duitsland. Met meer dan 100 transporten werden 107.000 personen gedeporteerd. Van hen overleefden slechts 5.000 mensen. In dit boek is voor het eerst de verspreide kennis over de Jodentransporten bijeengebracht. Maar ook is veel nieuwe informatie uit recent onderzoek opgenomen. Het resultaat is dat menig beeld moet worden bijgesteld, zoals over het aantal transporten, het gebruik van personenrijtuigen of over het bekende ‘treinbord’. Nieuw is ook dat niet alleen de rol van de Nederlandse Spoorwegen wordt behandeld maar ook die van de Deutsche Reichsbahn, alsook hun plek in de naoorlogse geschiedenis van de verwerking van de oorlog. Een naoorlogs verhaal waarin pas na veertig jaar de goederenwagen iconisch wordt voor de Holocaust. Buitengewone transporten verschijnt aan de vooravond van de 80-jarige herdenking van het eerste transport met Joden dat op 15 juli 1942 vanuit kamp Westerbork naar Auschwitz vertrok. Deze en alle volgende transporten zijn met vermelding van datum, vertrekplek, bestemming en aantal gedeporteerden opgenomen.

Terug

Jodenhelpers uit Nazi-Duitsland | Auteur: Kevin Prenger | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | mei 2022 | 300 pagina's

In de schaduw van Schindler - Kevin Prenger Wie waren de Duitsers die hun Joodse medemensen hielpen, meestal met gevaar voor eigen leven, terwijl de meesten van hun landgenoten de andere kant opkeken of bijdroegen aan de nazimisdaden? Zelfs in de meest duistere tijden zijn er altijd dappere mensen die hun medemenselijkheid laten prevaleren boven eigenbelang en haat. Terwijl de meeste Duitsers zich juist afzijdig hielden of de Jodenvervolging actief of passief ondersteunden, behielden sommigen wel hun menslievendheid. Van een intellectuele schrijver tot een vrouwelijke dierenarts en van een ingenieur tot een politiek gevangene in Auschwitz, allemaal groeiden zij uit tot onbaatzuchtige mensenredders. In tegenstelling tot Oskar Schindler zijn andere Jodenhelpers uit Hitlers Derde Rijk echter relatief onbekend gebleven. Toen in 1933 Joden uit Duitse overheidsdienst werden ontslagen, schreef pacifist Armin T. Wegner een brief aan Hitler waarin hij protesteerde tegen diens antisemitisme. En Gustav Schröder, de kapitein van passagiersschip St. Louis, trachtte zijn Joodse passagiers naar een veilige bestemming te brengen, ver weg van hun Duitse vaderland aar ze als paria’s werden behandeld. Bewapend met een automatisch pistool voorkwam ingenieur Hermann Gräbe dat zijn Joodse medewerkers tijdens een bloedige razzia werden afgeslacht. En gravin Maria von Maltzan verborg in haar Berlijnse woning vele Joodse onderduikers en hielp hen het land ontvluchten. En zo waren er veel meer, vaak nauwelijks bekende, helden. Tweede Wereldoorlog-deskundige en publicist Kevin Prenger deed uitgebreid onderzoek naar deze geschiedenissen en bracht ze samen in In de schaduw van Schindler. Hij toont aan dat het kwaad niet altijd zegeviert.

Terug

Gewone mensen als gewelddadige collaborateurs |  Auteur: Paul van de Water | Uitgever: Omniboek | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2020 | 384 pagina's| Beschikbaar op 07-04-2020 

In dienst van de nazi´s van Paul van de Water is een uniek boek over Nederlanders die de Duitsers hielpen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In dienst van de nazi's van Paul van de Water is een uniek boek over daders tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het bevat tien niet eerder gepubliceerde portretten van Nederlanders die zich in dienst van de Duitsers schuldig hebben gemaakt aan misdrijven als intimidatie, mishandeling, marteling, verraad, moord of doodslag. Paul van de Water onderzoekt de levensloop van elke dader, en speurt naar de radicaliseringsfactoren in gezin, milieu of werk. Hij probeert telkens de vraag te beantwoorden: hoe kan het dat ogenschijnlijk gewone mannen en vrouwen, van bouwvakker tot fietsenmaker, van klerk tot kastelein, hun laagje beschaving afpellen en veranderen in misdadigers? In dienst van de nazi's bevat een voorwoord van Abram de Swaan.

Terug

Knokploegen, religie en gewapend verzet, 1943-1944 | Auteur: Coen Hilbrink | Uitgeverij Boom | Nederlands | 1e druk | paperback | maart 2015 | 220 pagina's

Wat waren zij, de 'terroristen' van de Landelijke Knokploegen? Vrijheidsstrijders, avonturiers, criminelen, helden? Wat dreef hen tijdens de Tweede Wereldoorlog tot gewapend verzet? Historicus Coen Hilbrink, wiens vader en grootvader door de Duitsers werden vermoord, onderzocht de drijfveren van de in meerderheid protestantse LKP'ers. Ook komt hij tot nieuwe bevindingen over de bedroevende rol van koningin Wilhelmina en haar ministers bij de samenvoeging van het gewapend verzet in Nederland.

Coen Hilbrink is historicus. Eerder verschenen van hem Vogelvrij verleden, Oud-illegalen na de oorlog en De zaak Sanders, Spionage en intriges in herrijzend Nederland.

Terug

Auteur: Jan Mohnhaupt | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | oktober 2021 | 256 pagina's

Dieren in de ideologie en het dagelijks leven van het Derde Rijk: Jan Mohnhaupt vertelt een nog weinig bekend hoofdstuk van de nazigeschiedenis

Coloradokevers als oorlogswapen, varkens voor de 'volksvoedselvoorziening' - de nazi's eigenden zich dieren toe. Bij hun rassenwaan vervulde het fokken van honden een voorbeeldfunctie. Insecten waren onderdeel van oorlogsplannen. En het edelhert moest de mythe ondersteunen van het 'Duitse woud'. Op basis van dagboeken, vakbladen, schoolboeken en propagandamateriaal onderzoekt Jan Mohnhaupt de bijzondere rol van dieren in het nationaalsocialisme. Als een historisch onderzoeksjournalist trekt hij hun sporen na, van de paarden aan het oostfront tot de katten in de Duitse huiskamer. Hij laat zien hoe ook in deze uitsnede van de geschiedenis het nationaalsocialistische wereldbeeld verrassend duidelijk naar voren komt.

Terug

Vijftien vliegtuigverliezen in Nederland 1940-1945 | Auteur: Gerard Groeneveld | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | maart 2021 | 160 pagina's

De Tweede Wereldoorlog speelde zich voor een groot deel in de lucht af. Geallieerde bommenwerpers groeiden in vijf jaar tijd uit tot een cruciale factor die een eindoverwinning mogelijk maakte. Terwijl de Duitsers Europa bezet hielden, vochten de Britten in de lucht door. Ten koste van enorme verliezen bracht de Royal Air Force de oorlog bijna dagelijks naar Duitsland met het doel daar dood en verderf te zaaien. Vanaf de tweede helft van 1942 bijgestaan door de Amerikaanse 8th Air Force. De route van de geallieerde vliegtuigen liep vaak over Nederland. Niet zelden vielen ze op weg naar hun doel of op de thuisreis ten prooi aan luchtafweer of Duitse nachtjagers. Duizenden geallieerde vliegtuigen sloegen op Nederlandse bodem te pletter. Achter elk van die crashes zit een verhaal. Aan de hand van vijftien van dergelijke verhalen laat dit boek zien hoe genadeloos die luchtoorlog in zijn werk ging. Van de moed van de vliegers, hun geringe overlevingskansen, hun gevangenschap, de pogingen van de Luftwaffe om ze te bestrijden tot het lot van de bevolking die de bommenregen dagelijks te verduren kreeg.

Terug

Vliegvelden in oorlogstijd, Nederlandse vliegvelden tijdens bezetting en bevrijding 1940-1945 | Uitgever: Boom | Auteur: Peter Grimm/Erwin van Loo | Nederlands | 2e druk | april 2017 | Hardcover | 512 pagina's

Het succesvolle standaardwerk over de vliegvelden uit de Tweede Wereldoorlog op Nederlandse bodem is nu uitgebreid met 'nieuwe' vliegvelden en prachtige afbeeldingen. Veel zijn er verdwenen, maar een aantal zijn tot de dag van vandaag in gebruik: de vliegvelden op Nederlands grondgebied die de Duitse Luftwaffe gebruikte om haar offensieve en defensieve taken uit te oefenen. Maar wie denkt nog aan deze geschiedenis bij een idyllisch gelegen militair vliegveld als Deelen op de Veluwe of bij de inmiddels opgeheven luchthavens Soesterberg en Valkenburg? In Vliegvelden in oorlogstijd komen alle Nederlandse oorlogsvliegvelden aan bod. Het brengt de infrastructuur, de logistiek en tal van andere aspecten in kaart van meer dan veertig militaire vliegbases uit de jaren 1940-1945. De auteurs gaan ook uitvoerig in op het laatste oorlogsjaar, toen de geallieerden de vliegvelden veroverden en gingen gebruiken voor hún oorlogvoering.

Terug

Het verhaal van de Dambusters 1943 | Auteur: Max Hastings | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | mei 2020 | 392 pagina's

Het verhaal van de Dambusters is een van de meest opmerkelijke prestaties in de militaire geschiedenis: de dappere jongemannen van het 617de Squadron van de Royal Air Force vlogen met hun zware bommenwerpers schrikbarend laag boven het water recht op de Duitse dammen af in een poging deze te vernietigen. Maar dit verhaal - en de latere oorlogservaring van het 617de Squadron - is nooit volledig verteld.

Max Hastings neemt ons mee naar de aanval in mei 1943 en onthult hoe de waarheid van die nacht aanzienlijk verschilt van het populaire verhaal dat de meeste mensen kennen. Zo had de raf de Ruhrdammen al in 1938 aangewezen als voor de nazi's strategische plekken; in de vijf jaar die daarop volgden vormde luitenant-kolonel van de luchtmacht Guy Gibson het 617de Squadron. Hoewel het bombardement tot de geplande dramatische vernietiging leidde, kwamen slechts twee van de acht vliegtuigen over de dammen - de rest werd neergeschoten op de vlucht naar of terug van de missie. En hoewel de moed van het 617de Squadron onbetwistbaar is, was de schade veroorzaakt door de raid eigenlijk bescheiden.

Maar in 1943 spraken deze dappere mannen tot de verbeelding en krikten ze de moraal van het Britse volk op. Hun prestatie maakte de nazi's onrustig en zorgde ervoor dat ze enorme middelen inzetten voor de verdediging van de dammen - waardoor de missie uiteindelijk een succes werd. Wat het 617de Squadron deed was een buitengewone en heroïsche prestatie, een voorbeeld van Churchills 'militaire theater' op zijn best, en een triomf van Britse vindingrijkheid en technologie - een verhaal dat nog vele generaties moet worden verteld.

Terug

De Atlantikwall | Auteur: Frank Philippart | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | juni 2020 | 240 pagina's

Nieuwe editie van Frank Philipparts succesvolle boek over de Atlantikwall. Het meest complete boek over de Atlantikwall in België.

De hele geschiedenis, met tal van foto's, handige kaartjes, plattegronden en bunkerplannen. Zo beleefde je de sites dicht bij huis nog nooit.

Langs de hele West-Europese kust, van Noorwegen tot de Spaanse grens, bouwden de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog een lange verdedigingslinie. Deze eens zo gevreesde Atlantikwall had als doel een ­geallieerde invasie af te weren. Uiteindelijk kwam die er toch. Meer dan 75 jaar na het einde van de oorlog staan overal langs onze kust nog de bunkersites, als stille en tastbare getuigen van een woelig verleden.

Dit boek brengt zorgvuldig de betonnen restanten van de Atlantikwall langs de Belgische kust in kaart. Het beschrijft de diverse bunkertypes, heeft het over de bouwmeesters, de werkwijze en de bouwplannen en laat zien waar de gebeurtenissen die het verloop van de oorlog hebben bepaald zich hebben afgespeeld. Met zijn meer dan honderd historische en actuele foto's, zijn gedetailleerde siteplannen en bunkerschema's en zijn uitstapjes naar de Nederlandse en Franse sites, net over de grens, vormt dit boek bovenal een reisgids naar dat fascinerende verleden.

Terug

Auteur: Werner Herzog | Uitgever: de Arbeiderspers | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | april 2022 | 112 pagina's 

Dit is het waargebeurde verhaal van Hiroo Onoda, die tijdens de Tweede Wereldoorlog als jonge soldaat in het Japanse leger dient. Omdat hij niet weet dat Japan zich heeft overgegeven aan de Verenigde Staten blijft hij nog dertig jaar lang een onbeduidend eiland in de Stille Oceaan verdedigen. Hij vecht zowel met de meedogenloze natuur als met zijn eigen demonen. Of het nu gaat om de lichtflitsen van nieuwe satellieten in de lucht of spraakfragmenten van een gestolen radio: Onoda stelt zijn beeld van de eeuw samen uit minuscule sporen. Als de oorlog voor hem eindigt is Onoda een oude man. Filmmaker Werner Herzog ontmoette hem in de jaren negentig in Japan.

Terug

Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië 1945-1950 -/ Nederlands extreem geweld in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949 | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | februari 2022 | 592 pagina's 

Op 17 augustus 1945, twee dagen na de Japanse capitulatie, verklaarde Indonesië zich onafhankelijk. Nederland erkende dit niet en trachtte met geweld zelf de regie te voeren over het onvermijdelijke proces van dekolonisatie. Dit leidde tot vier jaren van moeizame onderhandelingen en bittere oorlogvoering. In 2005 verklaarde de Nederlandse regering dat Nederland die oorlog niet had moeten voeren. Over het geweld dat de Nederlandse militairen tijdens deze oorlog hadden toegepast, staat echter nog altijd het regeringsstandpunt uit 1969 overeind: er waren wel ‘excessen’, maar de krijgsmacht had zich in de regel ‘correct’ gedragen.

Naarmate de aanwijzingen van extreem Nederlands geweld zich opstapelden, bleek dit officiële standpunt steeds moeilijker vol te houden. De Nederlandse regering besloot daarom in 2016 tot financiering van een groot onderzoeksprogramma. De belangrijkste conclusies daarvan zijn in dit boek te vinden. De auteurs maken aannemelijk dat de Nederlandse krijgsmacht op structurele basis extreem geweld toepaste en dat dit toen en ook lang daarna op allerlei manieren werd toegedekt. Dit alles past slecht bij een rooskleurig nationaal zelfbeeld – zoals eigenlijk de hele koloniale geschiedenis met dat zelfbeeld schuurt.

Terug

Compacte editie | Auteur: Rémy Limpach | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | mei 2020 | 208 pagina's

Op veler verzoek verschijnt nu een beknopte en geactualiseerde versie van De brandende kampongs van Generaal Spoor, het buitengewoon invloedrijke standaardwerk van Rémy Limpach. Lange tijd was het officiële Nederlandse regeringsstandpunt dat er in het voormalige Nederlands-Indië in 1945-1949 slechts incidenteel excessen plaatsvonden. De strijd van honderdduizenden Nederlandse soldaten tegen de Indonesische onafhankelijkheid gold als een betrekkelijk ‘schone’ oorlog, met uitzondering van de commando’s van kapitein Westerling. In dit baanbrekende en veelgeprezen boek bewijst de Zwitsers-Nederlandse historicus Rémy Limpach het tegendeel. Uit zijn studie, gebaseerd op bronnen die historici tot nu toe links lieten liggen, rijst het beeld van een leger dat onder leiding van Generaal Spoor op grote schaal extreem geweld inzette. ‘Verbijsterende lectuur. Overtuigend laat Limpach zien dat er stelselmatig werd gemarteld, dat tienduizenden Indonesiërs zonder vorm van proces werden doodgeschoten, en dat verkrachtingen en het in brand steken van dorpen aan de orde van de dag waren.’ – Rob Hartmans in Historisch Nieuwsblad Winnaar Schouwenburgprijs Rémy Limpach promoveerde summa cum laude aan de Universität Bern op extreem Nederlands militair geweld tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. Sinds 2014 werkt hij voor het Nederlands Instituut voor Militaire Historie.

Terug

De verzwegen slachtoffers van het Japanse Keizerlijk systeem van verkrachting en dwangprostitutie tussen 1932 en 1945 | Auteur: Griselda Molemans | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | januari 2020 | 352 pagina's

Onderzoeksjournalistieke publicatie die onthult dat de ten minste 500.000 'troostmeisjes' (slachtoffers van Japanse dwangprostitutie tussen 1932 en 1945) 34 landen en stad-staten vertegenwoordigen.

Troostmeisjes heten ze: Een naargeestig eufemisme voor de slachtoffers van het systeem van dwangprostitutie, dat tussen 1932 en 1945 uitgerold werd door het Japanse Keizerlijke Leger, de marine en luchtmacht in alle bezette gebieden in Zuidoost-Azië. Tot nu toe werd klakkeloos aangenomen dat er zo’n 200.000 troostmeisjes waren, van wie het merendeel Koreaans. De onthutsende waarheid blijkt echter jarenlang toegedekt te zijn, nota bene door het gros van de 34 betrokken landen en stadstaten die de ten minste 500.000 slachtoffers vertegenwoordigen. Geopolitieke motieven en handelsbelangen met Japan blijken zwaarder te wegen dan mensenrechten, zo ontdekte onderzoeksjournalist Griselda Molemans. Het bewijsmateriaal voor het systematische misbruik trof ze aan in archieven in Nederland, Engeland, de Verenigde Staten, Australië, Nieuw-Zeeland, Maleisië en Zuid-Korea; met als topstukken de achter slot en grendel gelegde jurisprudentie betreffende verkrachting en dwangprostitutie; en het geldspoor van de leger- en marinebordelen. Levenslang oorlog beschrijft de volle omvang van dit wrede, vernederende systeem en de ingrijpende gevolgen die het voor de slachtoffers heeft gehad. Tot op de dag van vandaag. Griselda Molemans is werkzaam als onderzoeksjournalist en documentairemaker. Ze schreef diverse non-fictieboeken, waaronder Dochters van de Archipel, In het voetspoor van De Panter, Opgevangen in andijvielucht en De vergeten krijgers.

Terug

Krijgsgevangene in Tokio | Auteur: Ineke van der Wal | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | maart 2021 | 188 pagina's

Op 8 maart 1942 gaf Nederlands-Indië zich over aan het oprukkende Japanse leger. Ineke's grootmoeder woonde in Bandoeng op Java en als ze de Japanse troepen ziet binnentrekken ‘een gehavende, smerige rij die tot niets in staat leek’, schaamt ze zich diep dat Nederlands-Indië zich daaraan heeft overgegeven. Ineke van der Wal: "Mijn grootmoeder wist toen nog niet dat de Japanse bezetter plannen had met haar: de vier kinderen, haar echtgenoot en zijzelf worden als gijzelaars per boot naar Tokio vervoerd waar ze gevangen worden gehouden met nog vier andere Nederlandse gezinnen. Haar man, hoofd van het radiolaboratorium in Bandoeng, moet werken voor de vijand." "De tempel met de chrysanten" beschrijft de belevenissen van de vijf Nederlandse families die werden vastgehouden in twee huizen in het midden van Tokio en later op het boerenland buiten Nagoya. Tweeëntwintig personen onder huisarrest, afgesloten van de buitenwereld. Nu velen in deze coronatijd aan huis gebonden zijn met kinderen die thuis les krijgen, is beter invoelbaar hoe de situatie destijds was. Maar nu is er telefoon, internet en facetime. Hou is een dergelijke situatie vol te houden zonder deze hulpmiddelen, hoe houd je je gezin bij elkaar en waaruit put je moed? Er waren al veel verhalen gepubliceerd over mannen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Azië voor de Japanse bezetter dwangarbeid moesten verrichten. Dat er ook hele gezinnen — mannen, vrouwen en kinderen — naar Japan zijn vervoerd, is vrijwel onbekend. Een fascinerend verhaal over een stukje Tweede Wereldoorlog dat nog niet eerder werd verteld.

Terug

Het waargebeurde verhaal van een Indisch meisje dat dankzij haar vogel de oorlog overleeft | Auteur: Hetty Schoorel | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | juli 2022 | 128 pagina's

Een waargebeurd verhaal over de magische vriendschap tussen een Indisch meisje en een vogel. Hetty vindt een jong vogeltje in een verlaten nest onder de brandende zon. Zij noemt hem Tjoesmai. De twee zijn vanaf dat moment onafscheidelijk. Als in Indonesië WOII uitbreekt, moet Hetty naar het Jappenkamp Halmaheira. Ze smokkelt haar zangvogel mee, ondanks het strikte verbod op huisdieren. De oorlogsverschrikkingen die Hetty meemaakt, staan in schril contrast met de kwetsbaarheid, schoonheid en liefde van haar vogel Tjoesmai. Hetty Schoorel wordt op 24 mei 1930 geboren in Amsterdam. Op achtjarige leeftijd verhuist ze met haar ouders en broertje naar Indonesië vanwege de dreigende Tweede Wereldoorlog. Maar ook daar houdt de vrede geen stand. In 1946, na de oorlog, keert Hetty als jonge vrouw terug naar Nederland. Maar Indië blijft haar in het bloed zitten en zo’n vijfenzeventig jaar na dato brengt ze een belangrijk voornemen ten uitvoer. Zij schrijft een autobiografisch verhaal over het vogeltje dat haar door de oorlog en de dekolonisatietijd heen hielp. Op 92-jarige leeftijd debuteert ze met ‘Tjoesmai’.

Terug

Auteur: Jaap Goudsmit | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | april 2020 | 216 pagina's

Aan wie of wat denk jij tijdens de twee minuten stilte op 4 mei? Ieder jaar herdenken we op 4 mei alle doden die sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog, tussen 1939 en 2020, zijn gevallen ten gevolge van onderdrukking of in de strijd voor de vrijheid. In totaal gaat het tot op heden om ongeveer 300.000 mensen, een duizelingwekkend aantal waarbij we ons maar moeilijk iets kunnen voorstellen. Zeker in deze tijd, nu de Tweede Wereldoorlog lang achter ons ligt en er bijna geen ooggetuigen meer zijn, is het belangrijker dan ooit om de gedachte vast te houden: dit nooit meer. Dit boek maakt in meer dan 150 visualisaties feitelijk en in volle omvang zichtbaar wie de slachtoffers waren en hoe of waar ze aan hun einde kwamen. Burgers en militairen, jongeren en ouderen; slachtoffers van represailles, luchtaanvallen, executies, de Hongerwinter en deportaties. 4 mei is de gelegenheid om bewust te bedenken wie ons allemaal zijn ontvallen en hoe hoog de prijs is van onderdrukking en de strijd voor de vrijheid. Over de samenstellers Jaap Goudsmit, initiatiefnemer en arts-onderzoeker, verbonden aan het Amsterdam Universitair Medisch Centrum en Harvard University, Boston, USA Johan Heilbron, socioloog, verbonden aan de Erasmus Universiteit en de École des Hautes Études en Sciences Sociales, Parijs Peter Ekamper, demograaf, verbonden aan het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de Rijksuniversiteit Groningen Timo van Barneveld, historicus en zelfstandig onderzoeker Bela Zsigmond, grafisch ontwerper en visueel kunstenaar.

Terug

50 plekken uit de bezettingstijd om bij stil te staan | Auteur: Ad van Liempt | Uitgever: Uitgeverij Wbooks | Nederlands | Hardcover | Druk: 1 | februari 2021 | 168 pagina's 

Je staat aan de rand van een tarweveld in het gehucht Rademakersbroek bij Varsseveld, waar op een dag in maart 1945 46 mannen werden geëxecuteerd en je denkt: hier is het gebeurd. Of je loopt in voormalig Kamp Amersfoort over de schietbaan, 350 meter lang, uitgegraven door gevangenen met de schop – en je realiseert je dat de dood hier destijds nooit ver weg was. Of je ziet de vroegere gevangenis Blokhuispoort in Leeuwarden, waar in december 1944 het verzet zonder een schot te lossen 51 gevangenen uit de handen van de nazibezetter bevrijdde en je voelt de spanning die hier toen geheerst moet hebben. Fotograaf Rolf Baas en schrijver Ad van Liempt zochten vijftig plekken op waar tijdens de bezettingstijd bijzondere dingen gebeurd zijn en legden ze vast, in woord en beeld. Plekken als de concentratiekampen die in het collectieve geheugen van Nederland zijn gegrift, maar ook dat veldje in Deventer waar zes mannen en een vrouw werden doodgeschoten, drie kwartier voordat hun stad bevrijd zou worden. Het zijn plekken om bij stil te staan, de plekken die de bezettingstijd markeren, in al hun onvoorstelbare gruwelijkheid.

Terug

Oorlogsmonumenten in Nederland | Auteur: Ruurd Kok | Nederlands | Paperback | Druk: 1 | april 2021 | 192 pagina's

Welke emoties roepenoorlogsmonumenten op bij bezoekers? Wat gebeurt er bij oorlogsmonumenten als de herdenkingen voorbij zijn? De oorlogsgeschiedenis wordt op veel plekken zichtbaar gemaakt met markeringen en nog regelmatig komen er nieuwe gedenktekens bij. Wat maakt een monument tot een herdenkingsplek? Denken over herdenken gaat over de actuele betekenis van oorlogsmonumenten, driekwart eeuw na de Tweede Wereldoorlog. Scherpe observaties van herdenkingsplekken en haar bezoekers worden gecombineerd met persoonlijke beschouwingen. Ruurd Kok neemt de lezer mee op zijn tochten langs vele bekende en onbekende gedenktekens. Zijn verkenning voert langs steden als Nijmegen, Vlissingen, Amsterdam en Londen, door polders en bossen en van de Ginkelse Heide tot de Grebbeberg. Na analyses, reflecties en prikkelende vragen is het uiteindelijk aan de lezer om de balans op te maken van de betekenis van oorlogsmonumenten, 75 jaar na de oorlog. Ruurd Kok (Amsterdam, 1969) is archeoloog, freelance journalist en schrijver. Hij is opgegroeid tussen de forten en kazematten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en heeft als archeoloog zijn sporen verdiend met vernieuwend onderzoek naar resten uit de Tweede Wereldoorlog. Als freelance journalist schrijft hij over verborgen verhalen in het landschap en laat hij zijn lezers met andere ogen kijken naar alledaagse plekken.

Terug