"Onze toekomst een verleden geven en ons verleden een toekomst."

Dit is de kern van de missie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

"Cultureel erfgoed toont het verhaal van Nederland en maakt zichtbaar hoe we ons door de eeuwen hebben ontwikkeld.

Dat geldt onder de voorwaarde dat we het erfgoed zorgvuldig doorgeven aan volgende generaties."

Bron: website Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed - Missie, Visie, Strategie .

Onderstaand de 13 werelderfgoederen in Nederland met relevante boeken.

De Grenzen van het Romeinse Rijk

De noordelijke ‘Limes’ (het Latijnse woord voor grens) van het Romeinse Rijk liep tweeduizend jaar geleden dwars door Nederland, langs de Rijn. Om deze grens (onderdeel van de langere grens door Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika) te beschermen, bouwden Romeinen hier onder andere wachttorens en legerkampen. Er zijn 19 vindplaatsen in Nederland en 25 in Duitsland, Nederland heeft de nominatie daarom ook namens Duitsland ingediend.

Hollandse Waterlinie

De Hollandse Waterlinies vormen een netwerk van forten, sluizen en inundatiegebieden waarmee het omliggende landschap onder water kon worden gezet. Ze moesten West-Nederland beschermen tegen aanvallen uit het oosten. Tot de dag van vandaag is deze structuur bepalend voor het landschap en zijn veel bouwwerken van de linie nog altijd te zien. De 85 kilometer lange linie met 45 forten, 6 vestingen en 2 kastelen vormt nu een groene en recreatieve gordel in een omgeving met een grote stedelijke dynamiek.

De Koloniën van Weldadigheid zijn ’s werelds eerste en meest grootschalige voorbeeld van landbouwkoloniën voor armoedebestrijding. Johannes van den Bosch richtte in 1818 de Maatschappij van Weldadigheid op waar arme stedelingen werden omgeschoold tot boer. Zo konden ze zelf in hun voedsel voorzien. Later kwamen er ook onvrije koloniën waar wezen en bedelaars in een afgesloten omgeving moesten werken.

Vier van de zeven koloniën in Nederland en België zijn op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Frederiksoord, Wilhelminaoord en Veenhuizen in Nederland en Wortel in Vlaanderen laten nog het beste de oorspronkelijke structuur zien van kaarsrechte lanen met bomen, karakteristieke huizen en gebouwen.

De tussen 1925 en 1931 gebouwde, voormalige koffie-, thee- en tabaksfabriek van Van Nelle is een van de meest uitzonderlijke iconen van industriële architectuur in de wereld uit het begin van de twintigste eeuw, de periode van het Nieuwe Bouwen. Het complex met zijn karakteristieke gevels van staal en glas en betonnen draagconstructies vormt de uitdrukking van de 'ideale fabriek', met daglicht dat aangename werkomstandigheden biedt in de fabriek en openheid uitstraalt naar de buitenwereld.

Het markeert de bijdrage van Nederland aan het ontwerpen van industriële productieprocessen. Ook getuigt de Van Nellefabriek van de lange geschiedenis van invoer, verwerken en verhandelen van tropische producten in Nederland, en in de Rotterdamse haven in het bijzonder. 

De restauratie en herbestemming van de fabriek is sinds 2000 met grote zorgvuldigheid uitgevoerd, waarbij de authenticiteit volledig behouden is gebleven.

In de 17e eeuw groeide Amsterdam uit haar voegen. De stad beleefde haar Gouden Eeuw in economisch, politiek én cultureel opzicht. Een flinke uitbreiding was hard nodig. Het stadsbestuur maakte daarom een uitbreidingsplan dat Amsterdam vijf keer zo groot zou maken.

De grachtengordel, met zijn 14 kilometer gracht en 80 bruggen, is een stedenbouwkundig, waterbouwkundig en architectonisch meesterwerk. Het gebied was door de systematische aanplant van bomen langs de grachten en de aanleg van prachtige tuinen meteen een heel groene stad. Deze planmatige stadsuitbreiding heeft tot ver in de 19e eeuw over de hele wereld als voorbeeld gediend. 

De Waddenzee – uniek in de wereld! De Waddenzee langs kusten van Nederland, Duitsland en Denemarken is een ongeëvenaard dynamisch landschap. Nergens ter wereld kom je zo'n uitgestrekt en gevarieerd gebied tegen, ontstaan onder invloed van eb en vloed en waar de veranderingen dagelijks merkbaar zijn.

Een uitgebreid stelsel van geulen en geultjes wordt afgewisseld door droogvallende zandplaten. Mosselbanken, voedselrijk slikwad, uitgestrekte kwelders, witte zandstranden en duinen en hier en daar wuivende zeegrasvelden. Deze variatie aan landschappen maakt de Waddenzee tot een uniek leefgebied, waarvan vele bezoekers het hele jaar door kunnen genieten. De Waddenzee is een onmisbare tussenstop voor miljoenen vogels tijdens hun trektocht. En meer dan 10.000 vaak zeldzame plant- en diersoorten vinden hier hun thuis.

De Waddenzee van Nederland en Duitsland is werelderfgoed sinds 2009. In 2014 is het Deense deel ook bijgeschreven, waardoor de Waddenzee nu compleet op de Werelderfgoedlijst staat.

Dit architectonische meesterwerk is geënt op de idealen van De Stijl. Het unieke gebouw kent zowel binnen als buiten het oeuvre van de Utrechtse architect en vormgever Gerrit Rietveld (1888-1964) zijn gelijke niet.

Rietveld ontwierp het huis in 1924 in opdracht van de eigenzinnige Truus Schröder. Het was zijn eerste complete woonhuis én een uitbundig experiment. Voortbordurend op zijn eigen meubelontwerpen en de ideeën van De Stijl maakte hij aan de rand van de stad een huis als een driedimensionale, asymmetrische compositie.

De Beemster in Noord-Holland is een schoolvoorbeeld van hoe Nederlanders grote delen van hun land hebben drooggelegd. Deze 17e eeuwse droogmakerij is opgezet om het bedreigende binnenwater De Beemster om te zetten in vruchtbare en winstgevende landbouwgrond. Om het woeste meer kwam een stevige dijk van 42 kilometer lang en daar omheen werd een ringvaart gegraven. Vervolgens begonnen 43 windmolens met het leegpompen van het meer.

In 1612 viel De Beemster droog en kon de inrichting van de polder beginnen. Er werden wegen aangelegd, wegsloten en kavelsloten gegraven en boerderijen gebouwd. Dat alles gebeurde volgens een ordelijk en strak geometrisch patroon. Aan deze rationele verkaveling en inrichting heeft De Beemster zijn roem te danken.

Magistrale beleving van stoom, architectuur en water, het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer is het grootste en het enige nog functionerende stoomgemaal ter wereld. Het gemaal werd in 1920 geopend door koningin Wilhemina en had als taak om overtollig water vanuit Friesland in de Zuiderzee, en later het IJsselmeer, te pompen.

Het imposante bakstenen gebouw is strak en sober van karakter, helemaal volgens de bouwstijl van de Amsterdamse School. De taken van het stoomgemaal in Lemmer werden in 1966 overgenomen door het elektrische Hooglandgemaal in Stavoren. Toch speelt het monumentale Woudagemaal in bijzondere gevallen nog steeds een cruciale rol. Bij extreem hoogwater wordt het oude stoomgemaal ingezet om zo snel mogelijk het teveel aan water in het IJsselmeer te lozen. 

De Nederlands West-Indische Compagnie (W.I.C.) stichtte in 1634 een handelspost aan de Sint Annabaai op het eiland Curaçao. Deze beschutte baai vormde een natuurlijke haven.

Vanaf omstreeks 1660 kwam de slavenhandel op. Willemstad werd een centrum van de handel in slaven voor heel Amerika. De stad ontwikkelde zich in de loop van 300 jaar aan weerszijden van de Sint Annabaai tot een Caribische havenstad, waarbij de invloed van veel verschillende culturen bepalend was. Kenmerkend voor Willemstad is de bonte mix van architectuurstijlen en Caribische kleuren. Er zijn veel Nederlandse invloeden te vinden, maar ook Spaanse en Portugese.

De negentien molens van Kinderdijk zijn een internationaal bekend Nederlands symbool. De zeventien boezemmolens zijn gebouwd tussen 1738 en 1740. Voordien stonden er in het gebied al poldermolens, waarvan er nog twee zijn overgebleven. Deze watermolens hielden lange tijd het lage land van de Alblasserwaard droog, dat werd geteisterd door verzakkingen en overstromingen.

Later werd de taak van de molens overgenomen door gemalen. Eerst door het stoomgemaal Wisboom, en later door het dieselgemaal JU Smit het elektrisch gemaal Ir. G.J. Kok. In Kinderdijk is bijna duizend jaar 'strijd tegen het water' zichtbaar in het polderlandschap met zijn waterlopen, dijken, gemalen, sluizen en molens.